ՎԷՃ

ՍՏԵՓԱՆ ՔԷՕՇԿԷՐԵԱՆ

Մարդը քիւրտ է
քիւրտ է քիւրտ
ճամբան բռներ
ու կը վիճի
Խարբերդէն փրթած քի՜ւրտ
էլազըղցի խաշնարած թերեւս
ոչխարին բուրդը կտրած գզած մանած ատեն
պատմութիւն սորված
անկէ տիրապետուած

– այսինքն այն մէկէն որ Հրանդ Տինք պիտի շտկէր շինէր սրբագրէր
ամէն խելքով կամ ըղձանքո՜վ
բայց ի վերջոյ արիւնով սրբագծեց ու նրբագործեց
այնպէս մը որ
մինչեւ հիմա դեռ դատը կը լուծուի կը լուծարկուի
ճիշդ մեր դատին միլիոններուն հոլովումով
միայն ուրիշին գրպանը հոսող
աման ինչ կ’ըլլաս
ասինչ տեղ աս ձեւով մեր մասին խօսէ
մեր դատը գովէ –

եւ այդ պատմութիւնը կոկորդէս պիտի իջեցնէ
դուք այսպէս ըրիք այնպէս ըրիք
Էրտողանը ի զուր կը քննադատուի
մարդը կը սիրէ իր երկիրը
երբեմն ալ կը տիրէ անոր
կը տիրապետէ կը սիրապետէ իր գիտնալիքն է
կը հանէ կը դնէ ուզածին պէս
ինչ ուր ինչպէս ինչու
դուք մեր յղի կիներուն փորերը ճեղքեցիք
սանկ ըրիք նանկ ըրիք
եաու ասոր ի՞նչ ըսես հիմա
ճամբուն մէջտեղ
պատմութեան մէջտեղ կանգնած է
վէժ վիժաբան
մեր ըսելիքը ինք կ’ըսէ
ակռաները դեղնած պատմութեան փոշիով
պատմուած է իրեն բան մը հարկաւ
փոխանցուած փոխփսխուած
բայց չսերտուած
աղով աղած համ համեմած
հարիւր տարի աս սորվեցան
հարիւր անգամ բացատրես ալ
պատրաստ չեն
պիտի չըլլան
չեն սորված
սորվածնին աս է
շատ աղէկ
ե՞ս մնացի բացատրող
բացատրութեան իսկ պատրաստ չեն
նոր սկսան ճեղքռտուիլ շունչ քաշել մնջել հնչել
փո՜քրամասնութիւն
ատ ալ լաւ է
փառք Աստուծոյ
հարիւր տարի տեւեց մինչեւ փոքր մաս մը շարժեցաւ
ցաւն արթնցաւ
չէ չէ ատանկ չէ
դուն պիտի համբերես համբերես համբերես
ինք չի գիտեր դուն գիտես
չէ սորված
ուրկէ՞ գիտնայ
մաշալլահ
եթէ չէ սորված
ուրեմն դարձեալ յանցաւոր է
կ’ուրանայ կը ժխտէ
երեք անգամ յանցաւոր
եռաշերտ այդ ախմախը տանիլ ինծի՞ մնաց
եւ ո՞ւր տանիլ
մէջտեղն է միշտ
յետոյ
ո՞վ իմ հաշիւս պիտ’ նէ
ես անհաշի՞ւ եմ
նայէ ես չեմ ձանձրացած
ոչ ալ բողոք է կարդացածս
հասկցանք ալ որ
սխալ սորված սխալ լսած սխալ տեսած սխալ շնչած է
լաւ
ե՞ս պիտի կլլեմ այդ բոլորը
սա մէկ
յետոյ
կլլել կլեցնե՞լ է վէճ ըսուածը
փողոցին ճիշդ մէջտեղը
երկխօսութիւնը պայմաններ չունի՞
աննախապայման անպատճառ
չէ չէ
տես ընկեր
երկխօսութիւնը սիրով համբերութեամբ կը սկսի
ամէն ինչ պիտի մոռնաս
ու զէրօն գծես
անցեալ մանցեալ չկայ չէ եղած չի կրնար ըլլալ
– չէ եղած
ուրեմն կրնայ կրկնուիլ առօք փառօք –
միայն ապագայ ու ներկայ
ան ալ ոչ թէ քու ուզածդ
այլ իրեն յարմարածը
կրնա՞ս խօսիլ
այս է խօսքը

 

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

ՍՈԹՈՐՈՅԻ ՀԱՅ ԶԻՆՈՒՈՐԸ

ՀԻՒՍ. ՍՈՒՐԻԱՀԱՅ ԲԱՐԲԱՌ

Արձանագրեց՝ ԱՆԻ ԲՐԴՈՅԵԱՆ – ՂԱԶԱՐԵԱՆ

Մենկ ը… ես անսըր եմ, Սոթորոյին մէջ, սիրիաններին հետ է, Պուսթան, Գամիշլի, Սոթորօ GBF:

Մենկ աս քաղաքը ամմէնը կը պաշտանենք կոր, մըր ժողովուրդին համար, ու կ’ուզենք օտարը, մէկը հոս չի գայ մեզի: Մենկ կ’ուզենք մըր քաղաքները ամմէնը պաշտանենք: Մենկ մըր քաղաքինը վրան կը վախնանք ու մըր ժողովուրդինը վրան: Ու աս Զատիկը խէրով-բարով անսաւ: Ու ամէննիս քրիստոնեաները մէկ ենք, մենկ ու սիրիանները ու ամմէնը աշուրիները: Ամմէնը մէկ ենք Սոթորոյին մէջ: Մենկ մըր քաղաքինը վրան կը վախնանք ու մըր ժողովուրդինը վրան ու մենկ կ’ուզենք մըր ժողովուրդը խէրով-բարով մնայ ու աս քաղաքը մենկ պաշտանենք մըր սեռքով, որչափ մեզի Աստուած ուժութիւն տայ, որչափ մըր սեռքէն ըլլայ նէ մենկ մըր քաղաքը կը պաշտանենք: Ու ի՞նչ կ’ըլլայ նէ ժողովուրդինը վրան՝ մըր վրան ա կ’ելլայ: Ու մենկ Սոթորոյին մէջ, մըր վարպետները մըր հետը լաւ են ու մենզեր ունինք, շատ հանգիստ ենք Սոթորոյին մէջ, մենկ սըրիանիները ամմէնը մէկ ենք ու աս զատիկները ամմէնը ժողովուրդը դուրսն են, ու իրենց կը պաշտանենք կոր ու շատ ուրախ ենք մենկ ու աս Զատիկին վրան ու ամէննիս մէկ ենք:

Ուրախ ենք շատ աս քաղաքը ու Աստուած պահէ աս քաղաքին:

 

Դժուար հասկնալի բառեր

անսըր – عنصر , զինուորական ծառայող
մենզ – մեծ
սեռք – ձեռք
սիրիան/ի կամ սըրիանի – ասորի
Սոթորօ – Sutoro արամերէն կը նշանակէ փրկութիւն ու պաշտպանութիւն: Այսպէս կ’անուանեն իրենք զիրենք քրիստոնեայ, առաւելապէս ասորի եւ աշուրի զինեալ խմբաւորումները, որոնք կայք հաստատած են Սուրիոյ հիւսիս-արեւելեան շրջաններուն՝ Գամիշլիի, Հասիչէի, Գահթանիէի եւ Տէրիքի, այսինքն՝Ճէզիրէի մէջ: Այս խմբաւորումները կը միտին պատերազմական գործողութեանց ընթացքին պաշտպանել ու իրենց ապահովութեան տակ առնել վերոնշեալ շրջաններու քրիստոնեաները Տահէշի եւ Ալ Նուսրայի դէմ: Կը հովանաւորուին մեծահարուստ ասորիներու եւ աշուրիներու կողմէ։ Անոնցմէ ճիւղաւորուած այլ խումբ մը կը հովանաւորուի PKKի կողմէ, որոնց շարքերուն միացած են նաեւ քիւրտ զինեալներ:

 

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

ՓԱՓԱՔ

ԼԵՌՆԱ ԳԱՐԱԳԻՒԹԻՒՔ

Դատարկ էջ մը կը ձգեմ
Օրատետրիս մէջ
Սպիտակ եւ անգիր
Որ եթէ սեւնայ ամէն ինչ
Էջերը իրարու ետեւէ
Մելանի սեւ մրուրով
Ան մասմաքուր բացուի
Արեւու ճառագայթին նման
Վրան գրիչին սեւ մելանը
Խօսի խօսքի բերան
Ինքնապաշտպան

 

 

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

 

 

ՄԵՐ ԹԱՂԵՑԻՆԵՐԸ

Յ. ՀԵԼՎԱՃԵԱՆ

Մեր ամբողջ թաղը ընտանիք մըն էր, բառին իսկական առումով։ Թաղեցիները զիրար ոչ միայն կը սիրէին, կը պաշտպանէին, իրարու կ’օգնէին, այլ ամէն մէկ անհատի կամ ընտանիքի դժուարութիւններուն ճար ու դարման կը գտնէին: Երբեմն կը կռուէին, շաբաթներով ալ քէն կը պահէին, բայց ծերերու միջնորդութեամբ կը հաշտուէին խպնելով իրենց վիրաւորական արտայայտութիւններուն համար:

Կը նախընտրէին իրենց հարսը թաղէն ընտրել.

– Օտարի աղջիկ չեմ առներ տղուս,- կ’ըսէր տիկին Վարդուհին,- մեր թաղի աղջիկները մեր աչքերուն ու շունչին տակ մեծցած են, իրենց էութիւնը գիտենք: Ի՞նչ պէտք ունինք, օտարին աղջիկը գլխու ցաւ է, չեմ բերեր տունս,- այսպէս կ’արտայայտուէր տիկին Վարդուկը խումբ մը թաղեցի տիկիններուն:

– Այսօր Մելքոնին հետ Յակոբենց տունը պիտի երթանք, իրենց տան միակ ծաղիկը քաղելու:

Միհրանուշ քոյրիկը համարձակ շեշտով, խօսքը ուղղելով Վարդուհիին, հետեւեալը կ’ըսէ.

– Կարծեմ, պարոն Յակոբը իր աղջիկը հոս հարս չի տար, կարծեմ անոնց փեսան Ամերիկայէն պիտի գայ։ Տիկին Անահիտը բերնէն փախցուց, երբ Անթուանէթենց տունը սուրճ խմելու հաւաքուած էինք:

– Ես Շողերը տղուս հարս բերեմ ալ, դուն Ամերիկայի փեսան աղջկան առ,- ըսաւ տիկին Վարդուհին ու շուկայէն գնած գետնախնձորները շալկելով, կարմրած երեսով, մտաւ իր տունը:

Քիչ ետք բոլոր տիկինները ցրուեցան իրենց բնակարանները, տնային պարտաւորութիւննին կատարելու:

Շաբաթ էր, եւ տիկին Վարդուհին անհամբեր Մելքոնին կը սպասէր, որպէսզի իր ծրագիրը յայտնէր անոր ու Յակոբենց տունը երթային, իրենց ապագայ հարսին ձեռքը ուզելու:

– Մամա՛, այսօր քեզ բնական չեմ տեսներ, ի՞նչ պատահած է,- կը հարցնէ Յարութիւն իր մօրը:

– Այսօր հօրդ հետ պարոն Յակոբենց այցելութեան պիտի երթանք, ապագայ հարսնցուիդ ձեռքը ուզելու: Հայտէ՛, մտիր լոգանք մը առ ու պատրաստուիր, միասին պիտի երթանք:

Իրիկնամուտին Մելքոն կը հասնի տուն, խիստ ջղայնացած եւ ծուռ դէմքով, առանց մէկու մը հետ խօսելու, ցած աթոռակ մը շալկած դուրս կու գայ տունէն ու բարկացած կը նստի իր տան առջեւ, անշուշտ առանց մոռնալու ծխախոտն ու հրահանը, զորս կը հանէ գրպանէն եւ հանդիսաւորապէս կը վառէ ու կը սկի ծխել, առանց աջն ու ձախը դիտելու:

– Մամա՛, ես պատրաստ եմ: Ե՞րբ պիտի երթանք պարոն Յակոբենց,- կը բացագանչէ Յարութիւն, իր դէմքին անուշահոտ քսելով։

– Մելքո՛ն, կրնա՞մ գիտնալ, թէ ինչո՞ւ բարկացած մտար տուն: Խէր ըլլայ, գործիդ մէջ հա՞րց ունեցար,- կ’ըսէ Մելքոնին կինը ցած եւ զգոյշ ձայնով:

– Այլեւս չլսեմ Յակոբենց տուն երթալդ, անոր կնկան ընկերակցութեան պէտք չկայ: Մէկ խօսքով անոնց հետ պիտի յարաբերինք ո՛չ դուն, ոչ ալ ես,- կ’ըսէ Մելքոն բարկացած:

Մելքոնը եւ Յակոբը Խըչէրին սրճարանը կռիւ ունեցեր էին: Թաւլիին տու շէշը Յակոբը շէշ պէշ տեսած ու Մելքոնը բոլորին առջեւ խայտառակած էր ու կռուեր էին։ Սեդրակն ու Պետրոսը հազիւ առաջքը առած էին մեծ ծեծկռտուքին:

Տիկին Վարդուհի պատահարը իմանալէն ետք սրտնեղած տուն կը մտնէ եւ իմաց կու տայ Յարութիւնին՝ հօրը եւ պարոն Յակոբին միջեւ պատահած կռիւին մասին ու Միհրանուշին տան նայող պատուհանը շռխկացնելով կը գոցէ. «Անոր երեսին ինչպէ՞ս պիտի նայիմ»,- կ’ըսէ ջղայնացած եւ իր պաշտօնական հագուստը հանելով այդ օր շատ կանուխ կը յանձնուի քունին, երազելով Յարութիւնին չկատարուելիք հարսնիքը:

Տու շէշը եւ շէշ պէշը պատճառ կ’ըլլան Վարդուհի քոյրիկին երազին:

 

 

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

ԳԵՂԱՑԸՆԻՅԸ ԹՈՅՔԱՆ ՓԱՅՕ ՉԻՆ ՏԸՎԻՅ

ԶԷՅԹՈՒՆԻ ԲԱՐԲԱՌ

«Հիւսիս», Ս. Պետերբուրգ, 1863, թիւ 13

ԳԱՅԻԱՆԷ ՆԱԼՊԱՆՏԵԱՆ

Գեղացընիյը թոյքան փայօ չին ուզիցիյ տոլ. մինծ պոպիս կ’օսէյ, եու մոյդ իյ տունա համոյ չիյո՞ւ փայօ պիտո. թոյքիյը տամոհ կօ կենին։ Մինք շոտ գոյծ ու վաստոկ չինք ունիցիյ, տէնջոնք ինք քաշիյ։ Առէօցը կ’օսէ թը՝ «ուտէօղը էչգիտի, փէյթէօղը գիտի»։ Զէյթունա տայոծքը քոյ ու չուխյոնկ է էղիյ, հիւղ ու տըայ չին ունիցիյ, եու բոն ցանին. չին կանըցիյ ուտիլիք առնուն, նիքսէնիյը պայոպ ին էղիյ՝ գայըն, ցիյինը, օռուզը, կիւյկիւտը քաղոքից ին բիյիյ։ Մայաշո կապմոն ին էղիյ. իտքը սուլթոն Մույոտ չիւյիւյդը գեղացընիյան համոյ ֆէյմօնա հանիյ, ասիլը թը գեղացինիյը գոլոխո համոյ հոյկ թուղ չըտոն։ Ամմօ, Այա Սոֆիա մզկիթան ու իժոմնիյան համոյ, ամէն տայը տապօ մը 15000 հազոյ դահիկոն տըւիլ ին՝ միմիյը, կանթիղնիյը ու լըասիյը վառիլո համոյ։ Գեղացընիյը թոյքա համոյ չի, հաւոտքա համոյ ղապուլ ին էյիյ։ Հապօ, Զէյթունա միջ թոյք ղայմախոմ էա չի էղիյ։

Ինտէս գեղացը հէյիյը թոյքից խըլասըն, հօխ ու այդայութան էյին։

 

Դժուար հասկնալի բառեր

առէօց – առած
գայը – գարի
իժոմնիյա – եկեղեցիներուն
ինտէս – այսպէս
լըաս – լոյս
խըլասըն – ազատեցան
կապմոն – կապուած, ենթակայ
կիւյկիւտ – կորկոտ
հէյիյը – հայերը
հիւղ – հող
հոյկ – հարկ
հօխ ու այդայութան էյին – իրաւունք եւ արդարութիւն ըրին
ղայմախոմ – գայմագամ
ղապուլ ին էյիյ – ընդուներ են, համաձայներ են
մոյդ – մարդ
նիքսէ – մառան
ուտէօղը էչգիտի, փէյթէօղը գիտի – ուտողը չի գիտեր, բրդողը գիտէ
չիւյիւյդ – չորրորդ
չուխյոնկ – քարքարուտ
վաստոկ – վաստակ, շահ
տամոհ – ագահութիւն
տայը – տարի
տապօ մը – անգամ մը
տէնջոնք – տանջանք
տըայ – հարթ տեղ
ցիյին – ցորեն
քոյ – քար
օռուզ – բրինձ
ֆէյմոն – ֆերման, հրաման

 

 

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

«ԻՐՔԸ ԻՐՔԻՆ ԻՐՔ ԸՍԱՑ»

ԽԱՉԱՏՈՒՐ Ա. ՔՀՆՅ. ՊՕՂՈՍԵԱՆ

«Իրքը» արաբ բունարցիներուն սիրած բառերէն մէկն էր։ Դիւրին բան էր, երբ
բառի մը անունը արտասանելու մէջ ուշ ﬓային՝ «իրք» կ’ըսէին անոր տեղ,
թէեւ հոն ալ հայերը «բան» բառն ալ կը սիրէին գործածել իրքին տեղ։

Իրք բառը հայերէնով երեք բան կը նշանակէ.մէկը՝ գոյք մը, առարկայ մը,
ﬕւսը ստացական դերանունն է՝ քուկդ, քու իրքդ, երրորդ իրքն ալ մարդուն
մէկը պէտք էր ըլլար, իրքը իր չյիշած մարդուն անունն է՝ ճիշդ այն, որուն
անունը չի յիշեր։

Օրին մէկը ոստիկան մը մսավաճառ Կարապետին հարցուցեր է անոր կնոջը անունը, եւ ան, չա՛ր սատանայ, կնոջ անունը չէ յիշած։ Այդ վայրկեանէն անոր կնոջ անունը եղաւ իրք։

Եթէ մէկուն անունը չյիշէին, կ’ըսէին՝ իրքը, մտիկ ընողը պէտք էր գիտնար
իրքին ո՞վ ըլլալը։

Բանը, բոլորս գիտենք, կը նշանակէ բառ, խօսք, «Եւ բանն մարﬕն եղեւ եւ
բնակեաց ի ﬔզ», այսինքն՝ «Խօսքը մարﬕն եղաւ եւ ﬔր մէջ բնակեցաւ»ը,
գիտենք, կ՛ակնարկէ մարդացեալ Յիսուս Քրիստոսին, որ ﬔզի համար մարﬕն
առաւ եւ մարդոց մէջ ապրեցաւ, եւ գիտենք, չենք մոռնար, որ Աստուած
ամէն բան խօսքով ստեղծեց, ըսաւ՝ «Թող լոյս ըլլայ, եւ լոյս եղաւ» («Եղիցի լոյս
եւ եղեւ լոյս»): Աստուած ամէն բան խօսքով ստեղծեց, Աստուծոյ խօսքով։

Բանին եւ իրքին ո՛վ եւ ի՛նչ ըլլալը գիտնալը ﬔզի համար լուրջ խնդիր էր․
խօսողը իրքին ով ըլլալը շատ լաւ գիտէր, իսկ ﬔնք՝ ինչո՞ւ ո՛չ․ բայց մտիկ ընողը
պէտք էր գիտնար իրքին ո՞վ ըլլալը։

Օր մը մանկական վայելքով լսեցի տիգրանակերտցի տարեց մը, որ
ըսաւ՝ «Իրքը իրքին իրք ըսաց», այսինքն՝ «Իրքը, իրքին, իրք ըսաւ»։ Հիմա
պէտք է որ դուք գիտնաք ո՞վ էր իրքը, որ իրքին իրք ըսաւ։

Հարկաւ Արաբ Բունարի մէջ իրքին եւ բանին հոմանիշները ունէինք. երանի
թէ հոս ըլլային այդ իրքերուն շատ համակրած լաւ մարդիկը, եւ իրենց
Ուրֆայի եւ Տիգրանակերտի բարբառներով իրքուբան դասախօսէին։

Կը յիշեմ, Բարեկենդանի Կիրակի մը ուրֆացիները Նիւ Ճըրզիի մէջ
հայրենակցական ﬕութեան Բարեկենդանի աւանդական քաւուրմայի
ճաշկերոյթը կազմակերպեցին։ Այդ օր ինքզինքս իսկապէս շատ հպարտ
զգացի, երբ ուրֆացիներու ﬕութեան նախագահ՝ Վահրամ Պոյաճեան զիս
իրենց հայրենակցական ﬕութեան պատուոյ անդամ յայտարարեց։ Այդ
առթիւ կատարած փակման խօսքիս մէջ հարցուցի ներկաներուն, որ սրահին մէջ
Ուրֆայի մէջ ապրած մէկը կա՞ր։ Այո՛, կար, փա՜ռք Աստուծոյ, Աբրահամ եւ
Յակոբ Տէյիրﬔնճեաններուն մայրն էր Ուրֆայի մէջ ապրած մէկը։

Նիս

 

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

ՀԱՅԱՊԱՀՊԱՆՈՒՄ

ԼԵՌՆԱ ԳԱՐԱԳԻՒԹԻՒՔ

Համայնք է, ըսին.
Անուն տուին.
Գեղեցիկ միութիւն, ուր
Համախմբուին նոյնազգի մարդիկ:
Համայնք… այս մեծ ամբոխին մէջ
Հայ համանք, ջուրի կաթիլ
Լափող ովկիանոսի մը մէջ:
Եկեղեցի, վարժարան, ընտանիք.
Հայապահպանման կոթող
Ըլլային ու հայը կերտէին.
Սուրբ երրորդութեան հրաշափառ խաչակնքում:

Յոյսը վաղուան
Աշխատանք ձեռք-ձեռքի, քիթ-քիթի,
Առանց իրար ուտելու.
Անկարելին կարելի դարձնել։
Յաջողութի՞ւն կարելի է արդեօք:
Հայակերտում, հայապահպանում:

Կերտուած վարժարաններ
Փոփոխութեան ենթարկուած,
Գոյն փոխած:
Հապա գիրքե՞ր.
Տեսան յեղաշրջում եւ դէպքեր,
Մարդիկ փոխուեցան,
Քաղաքականութիւնը հինցաւ,
Անոնք չհինցան:
Կերտուած ուսուցի՞չ, դասագի՞րք
Եւ ընտանի՞ք՝ հա՞յ․․․
Յոյսով ենք:

Եկեղեցի՞ եւ մա՞րդ՝
Յոյսը համայնքին.
Գալիք օրերու բարօրութիւն.
Գոյութեան շարունակութիւն անտեսանելի:
Ազգային կոթողները պահպանելու
Տենչանք մը խոր, պաշտպանելու:

Հայը կերտեցին,
Հայը քերթեցին,
Անունը սահմանեցին՝
Հայապահպանում:
Հա(մայ)նք հայութիւն:

 

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

ՅԻՄԱՐԸ

Յ. ՀԵԼՎԱՃԵԱՆ

Շատ դարեր առաջ խելացնոր բնութեամբ գիւղի մը մէջ յիմար մարդ մը կ’ապրէր:

Այս յիմարը օր մը կ’որոշէ գիւղին ամենաբարձր գագաթը բարձրանալ, Աստուծոյ հետ դէմ յանդիման տեսնուիլ եւ բան մը խնդրել անկէ: Երբ կը հասնի լերան գագաթը, երկիւղածութեամբ կը ծնրադրէ ու ուժեղ ձայնովը կը կանչէ.

– Ա ս տ ո ւ ա՜ ծ:

Քիչ ետք կը յայտնուի Արարիչը եւ մարդուն կ’ըսէ.

– Ի՞նչ կ’ուզես, մա՛րդ արարած, ինչո՞ւ զիս կանչեցիր, խօսէ՛, քեզ կը լսեմ:

– Իմ Արարիչ, խղճա անձիս, խելք շնորհէ. ալ յոգնեցայ մարդոց ծաղրանքէն, անտեսումէն, նաեւ յոգնեցայ աղքատութենէն: Կ’ուզեմ որ զիս փրկես այս իրավիճակէս:

Աստուած մարդուն մեղքցաւ եւ անոր շնորհեց խելք ու պարկ մը լեցուն ոսկի, որպէսզի ինք ու իր ընտանիքը բարօր կեանք մը ապրին եւ ա՛լ մարդոցմէ չանտեսուի:

Մեր յիմարը դարձաւ իմաստուն մարդ, Աստուծոյ յայտնեց իր երախտագիտութիւնը եւ պարկը ուսին նետեց ու ճամբայ ելաւ հասնելու իր խրճիթը, ուր անօթի կինը իր եօթը զաւակներով կը սպասէր ամուսնոյն, որ հաց հասցնէ տուն՝ կերակրելու համար զաւակները եւ ինքզինք:

Մարդը հեւալով կը մտնէ տուն.

– Ինչո՞ւ ուշացար, յիմա՛ր մարդ,

Ձագերս անօթի քնացան: Մեղք չէ՞ ձագերուս:

Մինչեւ ե՞րբ դուն մեզ պիտի տանջես.

Ամբողջ կեանքս ուրախ օր մը չտեսայ,

Բնական մարդու ես բախտ չեղայ:

Եւ ծունկի գալով կինը իր կարգին իր Աստուծոյն կը բողոքէ.

– Ով Տէր Աստուած, յիմար մարդուս հոգին առ եւ ազատիմ. ալ յոգնեցայ անտեսուելէ, ալ յոգնեցայ աղքատութենէ:

Մարդը դրան սեմին կեցած, արցունքներով մտիկ կ’ընէ կնոջ անէծքն ու բողոքը. ափ մը ոսկի կ’առնէ պարկին մէջէն, կու տայ կնոջ եւ սրտնեղած կը հեռանայ ընտանիքէն:

Մարդը ոսկիով պարկը ուսին, կ’երթայ, պալատ մը կը գնէ. ու պալատին ճակատին կը գրէ հետեւեալը.

– Ո՛վ անօթի է՝ թող հրամմէ,

Սեղանս բաց է ամէնուն.  

Ամէնօրեայ դրութեամբ

Կ’ընդունիմ ձեզ ուրախ սրտով:

Շարան-շարան անօթիները պալատէն ներս մուտք գործեցին այս բարի մարդուն հետ հաց կիսելու:

Մարդուն բարի համբաւը տարածուեցաւ ամբողջ գիւղին մէջ. նոյնիսկ գիւղի սահմաններէն դուրս լսուեցաւ թէ «խելացնոր» գիւղին մէջ բարի անձնաւորութիւն մը կ’ապրի՝ աղքատներուն հոգ տանող իտէալ մարդ մը:

Մեր մարդը բոլորին կողմէ սիրուցաւ եւ յարգուեցաւ. ու կինը այս բոլորը լսելով՝ յիմարացաւ:

 

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

ՀՈՒԼՈՒՆՔՆԵՐ

ՂԱՓԱՆԻ ԲԱՐԲԱՌ

ԹԵՐԵԶԱ ԹՈՒՄԱՆԵԱՆ

Ծմակի եըրավը,
Թոխպերի մէջավը
Քամին անց կացաւ՝
Լուսնագը կեալիս ա:
Աշկդ՝ սըւ հուլունք,
Մազերս հարզակ ա.
-Եշէ մա, օզում չըմ,
Սիրէ մա, օզում չըմ:
Փէշիս մէջ լճեր ըն,
Լուսնագը եըրաս ա,
Այ նախշուտ տղա
Սիրէ մա, օզում չըմ…

 

***
Սըրտըս կըրակ ա՜,
Լիճը սիպ-սիպտակ սառոյց ա կապած,
Լուսնագը հուլունք ա՝ ծառան կախ ընգած:
Քամին սըվսըվամ ա, ասում ա,
-Եք քինի՜ք :
Ասում ըմ,
-Կեալիս չըմ՝
Սըրտըս կրա՜կ ա…

 

***
Շորերըս հագած ըմ՝
Դա՜րս-Դա՜րս,
Հուլունքնիս շարած ըմ՝
Հա՜տ-հա՜տ :
Եկալ ըս օնքդ կա՜խ,
Սըրտըդ վախ.
Հուլունքնիս թիլավը՝
Հա՜տ-Հա՜տ
Փէշիս եըրավը՝
Կը՜տ-կը՜տ …

***
Ես լճի մէջ ըմ,
Լիճը՝ աշկիս մէջ.
Թոխպը կապած ա,
Մին կամ, մին չկամ…
Շալիս ծոպերավ քամին ա խօսում.
-Շտըղը՞ս, տըսնում չը՜մ,
Մին կաս, մին չկաս …

 

***
Հուլունքնիս ծեքիս մէջ՝
Մին կեարմուր
Մին սիպտակ…
Ղուշը թըռալ ա՜,
Սըրտըս տարալ ա:
Սպասում ըմ ՝ կեալիս չի ,
Սիրում ա՜, սիրում չի…

 

 

Դժուար հասկանալի բառեր

եըրավը – վրայով
եկալ ըս օնքդ կախ – եկել ես ունքդ կախ
եշէ մա – մի նայիր
եք քինիք – եկ գնանք
թիլավը – թելով
թոխպը կապած ա – թուխպ է կապել
թռալ ա – թռաւ, գնաց
ծեք – ձեռք։
կեարմուր – կարմիր
հարզակ – բաց, արձակ
մին կամ, մին չկամ – մէկ կամ մէկ չկամ
շտըղը՞ս – ո՞ւր ես
սիրէ մա – մի սիրիր
օզում չըմ – չեմ ուզում

 

 

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

Ի. Հ.

ՈՅԺ

Ի. Հ. – «ԲԱՑԻ ՋՈՒՐԷ»

«Ոչինչ կրնամ հրամցնել, բացի ջուրէ»:
Դժուար ժամանակներ էին իրեն համար,
Մոմի մնացորդներ ցոյց կու տային,
Որ չկար նոյնիսկ ելեկտրական հոսանք:

Ամէն ինչ տարիներով մնացած էր անշարժ,
Տարիներ առաջ ամէն տեղ դիզուած էին թուղթեր,
Եւ եկած էր փոշին ա՛յդ ժամանակներէն,
Եւ ոչինչ տեսած էր իր վրայ բացի նոր փոշիէ

Եւ մոխիրէ… ահա ծխախոտ մը վառեց,
Սակայն մտքէն չանցաւ հատ մը հրամցնել,
Գիտէր՝ տարիներէ ի վեր չէի ծխեր:

Ի՛մ մտքէս անցած էր ծխախոտ մը պահանջել,
Եւ ծխել – իր առջեւ – ինչպէս երազի՜ մէջ,
Առած ըլլալու համար բան մը՝ բացի ջուրէ:

1 Դեկտեմբեր 1992

 

Ի. Հ. – ՋՂԱԳՐԳԻՌ ՀԱՆԴԱՐՏՈՒԹԻՒՆ

Նախանձելի, ջղագրգիռ հանդարտութեամբ՝
«Ոչինչ կրնամ հրամցնել, բացի ջուրէ»,
Բազմելով գարշագոյն բազկաթոռի մը մէջ,
Մինչ դժկամակ կ’ենթարկուէի նոյն ճակատագրին:

Ամէն ինչ տարիներով մնացած էր անվրդով,
Տարիներով ամէն տեղ դիզած էր ան թուղթեր,
Եւ եկած էր փոշին ա՛յդ ժամանակներէն,
Եւ եկած էր փոշիին վրայ նոր աղտ, նոր փոշի

Եւ նոր մոխիր… ահա ծխախոտ մը վառեց,
Առանց հատ մըն ալ ինծի հրամցնելու,
Չէ՞ որ տարիներէ ի վեր ձգած էի:

Պէ՛տք է որ ծխախոտ մը ուզէի իրմէ,
Եւ, հոգ չէ, ծխէի՝ անյագ քաշելով ներս,
Եւ թերեւս կացութիւնը շրջուէր:

4 Դեկտեմբեր 1992

 

Ի. Հ. – ԿԱԽԱՐԴԱՆՔԸ ՄԱՏԻՏՆԵՐՈՒ

«Ոչինչ կրնամ հրամցնել, բացի ջուրէ»:
Դժուար ժամանակներ էին իրեն համար,
Մոմի մնացորդներ ցոյց կու տային,
Որ չկար նոյնիսկ ելեկտրական հոսանք:

Ամէն ինչ տարիներով մնացած էր անշարժ,
Տարիներով ամէն տեղ դիզած էր ան թուղթեր,
Եւ եկած էր փոշին ա՛յդ ժամանակներէն,
Եւ եկած էր փոշիին վրայ նոր աղտ, նոր փոշի

Եւ նոր տաշեղ… այս նոր տաշուած մատիտէն
Որուն կողքին… ինը հատ անտաշ մատիտ եւս
Եւ այդ իննէն այս մէկը անհունօրէն պզտիկ…

Հաւատալու համար որ միայն ջուրը չէր անսպառ՝
Տասը մատիտն ան գնած էր մեծ տատամսումով,
Վստահ որ տեւէին պիտի հազար – ու մէ՛կ – տարի…:

3 Յուլիս 1994

 

Ի. Հ. ՈՒՂԱՐԿԱԾ ԷՐ ԲԱՑԱՏՐԱԿԱՆ ՔԱՆԻ ՄԸ ՏՈՂՈՎ

«Նամակի թուղթ մը – միակը որ կը մնայ –
Տիտղոսովը պանդոկին՝ պատկանած իմ հօր

Որուն հանդէպ ցուցաբերած էիր անցեալին
Գրական-բանասիրական հետաքրքրութիւն…
Յուշանիշ մը ուրեմն, եթէ ոչ վաւերաթուղթ»:

Դեղնած թուղթին վերեւ – մէջտեղ – SALISBURY HOUSE
Հին Աթէնքի գեղեցկաձիգ գիծերով
Տակը նոյն գիրով բայց աւելի փոքր՝ CAIRO
Տակը՝ 34, SHARIA SOLIMAN PACHA – TEL. 52549

Ըլլալու է քառասունական թուականներէն
Ինչպէս իր տպուած քչաթիւ պատմուածքներն, ապա
Լռութեան մէջ թաղուած իր անձնասպանութիւնն…
Եւ լռութեան մէջ յառնող նամակի պարապ թուղթն
Իր ինքնութեամբ անշփոթելի, ու գերիշխող

12 Նոյեմբեր 1995

 

Ի. Հ. – ԿԱՐԳԱԴՐՈՒԹԻՒՆԸ ԵՐԱԶԻՆ

Պատկերած չըլլայի նախապէս հնչեակով
Տեսնէի՞ պիտի երազն – ահա՛ հարցումն

Մաքրամաքուր կը փայլէր յարկաբաժինն
Որ նոյնը չէր, այլ աւելի ընդարձակ
Գեղաճաշակ կահոյքն՝ անմիջամուխ

Հոն էր ինքն ալ, ներողամիտ կը ժպտէր
Ի պատասխան զարմանքիս ու լռութեան
Միջոցառման մասին չէր այս բանակռիւն
Այլ՝ իր կողմէ՝ անսպաս տնօրինման

Լուծուա՞ծ էին ուրեմն «առաջնահերթ» հարցերն
Ինքն իր վրայ դարձող իր ուղեղին արդիւնք
Ամէն ինչ դարձած իր չափին ու տեղին
Արտօնելով հանգիստ ու վստահ ճեմել
Երազին մէջ որ իմս է վերջ ի վերջոյ

13 Ապրիլ 1996

 

 

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ: