ԼԵՌՆԱ ԳԱՐԱԳԻՒԹԻՒՔ
– Շոշո՛րդ, այնքան լա՞ւ կը գործածէիր, որ ձեռքերդ ձգած վարելու ելեր ես, հա՞, օ՜խ ըլլայ, ահա՛ արդիւնքը:
– Տղա՛ս, մ’երթար աղջկան վրան, չե՞ս տեսներ որ արդէն վիրաւորուած է: Փառք որ մէկ տեղը չկոտրեց, թէ ոչ հիմա հիւանդանոցները սիւրիւնմիւշ (սողալ) կ’ըլլայինք:
– Հեծանի՛ւս, հեծանիւս ինձմէ աւելի վիրաւորուեցաւ:
Ուրախ էի այն ամառ, որովհետեւ հեծանիւ մը պիտի ունենայի: Եղբօրս առնուած էր նոր մը, ուստի անոր հին հեծանիւն ալ, որ անոր հասակին յարմար չէր այլեւս, իմս եղած էր, ես պիտի գործածէի: Անոր պզտիկցած ամէն բանը ես կը գործածէի. շապիկը, տաբատը, վերարկուն, քազաքները, թէեւ սեռային տարբերութիւն ունէինք, սակայն արգելք մը չէր քոյր-եղբօր առարկաները, հագուելիքները գործածել: Աւելին՝ կ’օգտուէի անոր դպրոցական պայուսակէն, աւելցած էջերով տետրակներէն, դասագիրքերէն: Ես ամէն բանը կրնայի գործածել, սակայն եղբայրս իմ փէշերս… ո՛չ: Հիմա ես անոր հեծանիւին ալ տէրն էի: Աշխարհը իմս եղած էր անշուշտ, երբ իմացայ որ անոր նորը պիտի առնուէր. արդեօք նախանձ զգացե՞ր էի. չէ՛, չեմ կարծեր: Ես բաւական վարժ էի անոր հեծանիւին եւ հիմա պիտի ունենայի իմ սեփական գործիքս: Այլեւս ուզած ժամուս, ուզած ձեւովս եւ առանց հրամանի պիտի քշէի զայն: Ուզած ձեւս ալ կարեւոր էր, որովհետեւ վարպետ ըլլալ պէտք էր, երբ հեծանիւը կը քշուէր առանց ղեկը բռնելու: Ես ալ այն անձերէն էի, որ ձեռքերս ձգած կը ղեկավարէի զայն եւ աւելին՝ ոտքերս ալ կը բանայի հեծանիւին վրայ: Ուրեմն ազատ ամառ մը պիտի վայելէի, երբ պիտի շրջէի փողոցները. ինծի, բոլորովին ինծի պատկանող գործիքով մը:
Պիտի զարդարէի զայն զանազան աքսէսուարներով, հայելիներ պիտի տեղաւորէի ղեկին երկու կողմերը, սանկ մէկ ալ հաւալը քօրնա (երգաձայն ճչակ) մը՝ աղուոր տեսակէն: Յետոյ առջեւի լոյսերն ալ կրնայի զօրացնել, ետեւի անիւի երկաթին կցուած քէտի կէօզիւ (կատուի աչք) ըսուած կարմիր լոյսն ալ աւելի փայլուն պիտի վառէր: Ղեկին երկու ծայրամասերէն ալ ծոպեր եթէ կախուէին՝ վա՜յ, տէյմէյին քէյֆիմէ (մի՛ դպիք հաճոյքիս):
Թաղին վարպետ հեծանիւ գործածողներէն եղեր էի: Թերեւս հարիւր անգամ փորձեր էի, որ կարենայի ձեռքերս՝ երկու ձեռքերս ալ ձգել անոր վրայ եւ թեթեւակի մարմնի շարժումներով ուղղութիւն տալ ղեկին: Մերթ ինկեր էի, մերթ ոտքերս ամրացուցեր՝ գետինը չիյնալու համար, սակայն ի վերջոյ յաջողեր էի հեծանիւին վրայ ամէն տեսակ լարախաղացութիւն ընել: Մինչեւ այն պահը, երբ ահա հնավաճառը իր ձեռնատար կառքով ելաւ դիմացս:
Կը սիրէի լարախաղացութիւն ընել: Կը զմայլէի լարախաղացներուն վրայ: Մեր փողոցէն երկու փողոց անդին շատ մեծ հողատարածք մը կար, որուն վրայ կրկէսի մը վրանը կազմուած էր: Շաբաթ եւ Կիրակի ներկայացումներ կ’ըլլային: Փիղերուն պատիճներէն երկարօրէն արձակուած ձայնին արձագանգը կը հասնէր մեր տուն, լուռ գիշերներուն: Եթէ հայրիկս ըսէր, թէ մեզ կրկէս պիտի տանէր՝ ես եւ եղբայրս ուրախութենէն կը ցատկռտէինք: Հոն տեղի կ’ունենային փիղերու, լարախաղացներու, աճպարարներու ներկայացումները: Վագրերը բեմ կ’ելլէին, վանդակներու մէջ պատսպարուած, իրենց ներկայացումները ցուցադրելու համար: Ո՞վ գիտէ ինչ-ինչ չարչարանքէ յետոյ այդ հսկայ, վայրի անասունները վերածուեր էին ինքնակորոյս փիսիկներու: Աղջիկ մը եւ մանչ մը իրենց ձեռքի մտրակը շաչեցնելով ծունկի կը բերէին այդ վայրի անասունները, որոնց վայրենութիւնը մնացեր էր միայն համայնագիտարաններու էջերուն եւ ափրիկեան բնակավայրերուն մէջ: Վագրերուն ներկայացումներէն ետք կը սկսէին լարախաղացներուն ներկայացումները: Անոնք ալ կը թռէին օդին մէջ քանի մը անգամ դառնալով իրենց առանցքին շուրջ եւ յետոյ ուրիշ ձողէ մը կախուած լարախաղացի մը կողմէ կը բռնուէին ամրօրէն: Անոնք կը քալէին նաեւ օդին մէջ, բարակ թելերու վրայ: Բոլոր հանդիսատեսներուն սիրտը բերանը կու գար, երբ լարախաղացին ոտքը յանկարծ սայթաքէր եւ կամ միւս լարախաղացը լաւ չկարենար բռնել իր ընկերոջ ձեռքը օդին մէջ: Հիասթափութեան ճիչ մը կը բարձրանար վրանէն: Բարեբախտաբար վարը լարուած ցանցը կը փրկէր զանոնք մահէ:
Չար բախտը ամրան սկիզբը, այդ օր դէմս ելաւ, երբ արագօրէն, ամբողջ ուժով կը քշէի հեծանիւս, ձեռքերս օդին մէջ երկու կողմ բացած: Հնավաճառ մը իր ձեռնատար կառքով դարձաւ անկիւնէն: Մարմինս արագօրէն դարձուցի մէկ կողմ, սակայն ուշ էր: Հաւասարակշռութիւնս կորսնցուցի եւ որպէսզի կառքին չզարնուիմ, չկրցայ ամփոփուիլ եւ բախայ պատին: Ես մէկ կողմ ինկայ, հեծանիւս ալ՝ միւս կողմ: Բարեբախտաբար փրկուեցայ կոտրել-թափելէ եւ կամ գլուխս պատին զարնելով վիրաւորուելէ: Ծունկերս, արմուկներս, ափերս շատ վիրաւորուած էին ու կ’արիւնէին: Չէի կրցած փրկել գործիքը, որուն առջեւի անիւն ալ ծռեցաւ եւ շղթան ելաւ իր տեղէն: Սիրտս կը ցաւէր, բայց աւելի կը ցաւէի հեծանիւիս համար: Անգործածելի վիճակի հասած իմ պէլլաս (գեղեցիկ) ե՞րբ եւ որո՞ւ կողմէ դարձեալ գործածելի վիճակի կրնար վերածուիլ: Արդեօք որքա՞ն ժամանակ առանց հեծանիւի պիտի մնայի ու պէտք է որ համբերէի: Անտանելի սպասում մը սկսեր էր ինծի համար:
Ամիս մը զրկուեցայ հեծանիւ քշելու հաճոյքէս եւ արդէն սպասեցի որ վէրքերս ալ բուժուին: Օրերու ընթացքին վէրքերս սպիացան, սակայն յատկութիւններուս աւելցեր էր «շոշորդ» ածականն ալ: Երբ եղբօրս նոր հեծանիւը եկաւ, աւելի արդիական սարքաւորումով.
– Հը՛հ,- ըսի,- քիչ մըն ալ մեծնաս, աս ալ իմս պիտի ըլլայ:
– Շոշո՛րդ, դուն նախ քշելը սորվէ՛:
Սինիրէս (ջղայնութենէս) կը ճաթէի: Սակայն բնաւ ձայնս չհանեցի, որովհետեւ գործիքին նորոգութեանը համար անոր ամէն ըսածը կ’ընէի, ծաղրանքներուն կը հանդուրժէի: Ի վերջոյ ամիսը լրացաւ եւ ես դարձեալ սկսայ պտոյտներուս, որոնք հեծանիւովս կ’ընէի, տունէն քանի մը փողոց անդին:
Երկար տարիներ հեծանիւս գործածեցի աջ ու ձախ պտտելով, զուարճանալով: Մեծնալուս հետ հեծանիւիս հասակն ալ մեծցաւ: Զգուշացայ ձեռքերս ազատ արձակելէ: Ամուր փաթթուեցայ ղեկին, անգամ մըն ալ գետին չիյնալու համար: Կը քշէի առանց խեղկատակութիւններ ընելու:
Հիմա ալ կը քշեմ մօթօրսիքլէթս զգուշութեամբ: Անպայման սաղաւարտ կը գործածեմ. ձեռքերս թողո՞ւլ, երբե՛ք, զգոյշ եմ այն տեսակէտէ եւ ետեւս մարդ ալ չեմ նստեցներ, որ անոր ալ կեանքին չվնասեմ:
Նաեւ ինքնաշարժ կը քշեմ: Երբեմն արագութեան սլաքը կը սկսի բարձրանալ ու կը ցուցնէ հարիւրքառասունը եւ աւելին, սակայն զգոյշ եմ եւ ուշադիր:
«Շոշորդ» չեմ:
Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:
