ՀԱԶԱՐՈՒՄԷԿ ԳԻՇԵՐՆԵՐՈՒ ԵՐԱԶՆԵՐ (733-738)

ՈՅԺ

ԵՕԹՀԱՐԻՒՐԵՒԵՐԵՍՈՒՆԵՒԵՐՐՈՐԴ ԵՐԱԶ
Եւ որովհետեւ այնքան համընթաց էին մեր կարծիքներն իր ողջութեան, հիմա որ կը մօտենամ ես ալ մահուան, հանգիստ կը հաւաստեմ․ «Համատարած յիմարութենէն ազատելու համար կ’արժէ ոչնչանալ»: Եւ ոչ ալ ինք պակասն ունի հեգնանքի․ «Կ’երեւի չհասար ողկոյզներուն ու կ’ըսես՝ Խա՜կ է խաղողը դեռ ու թթո՛ւ»: Ինչպէ՞ս կրնամ Եզովբոսի առակին առարկել:

ԵՕԹՀԱՐԻՒՐԵՒԵՐԵՍՈՒՆԵՒՉՈՐՐՈՐԴ ԵՐԱԶ
Կալաթէ՜ բանուկ փողոցն եմ եւ մօտենալով Անսուրեան դեղարանին կ’արագացնեմ քայլերս ու կ’անցնիմ, տիրոջ կողմէ չտեսնուելու տարօրինակ մղումով… չկարողանալով ալ ակնթարթին ընթացքին իր ներկայութիւնն հաստատել: Բայց յետոյ, բերանը փողոցին, կը դառնամ ետ ու դարձեալ արագաքայլ կ’անցնիմ առջեւէն՝ անճանաչ մնալու անբացատրելի մարմաջով… եւ զինք նկատելու ճիգս զուր է: Եւ այսպէս, ետ ու առաջ, ետ ու առաջ, անցնելով ժամանակէ ժամանակ, ժամանակէ ժամանակ…: Մինչեւ որ կը թուի ինծի, թէ տէրն այլեւս չկայ, եւ ստուգելու համար մինչ կ’անցնիմ առջեւէն՝ քայլերս կը դանդաղին հետզհետէ, կը դանդաղի ժամանակն ալ, կը դանդաղիմ ու կը դանդաղի ժամանակն ալ, եւ երբ կանգնիմ վերջապէս, ժամանակն ալ…

ԵՕԹՀԱՐԻՒՐԵՒԵՐԵՍՈՒՆԵՒՀԻՆԳԵՐՈՐԴ ԵՐԱԶ
Կը գտնեմ ես զիս քարակոփ բանտախուցի մը մէջ… դատապարտուեր եմ ի՞նչ յանցանքով… շարժելու տեղ ալ չկայ, ալ ո՛ւր մնաց գոնէ խշտեակ մը… կը ջանամ հանգստանալ պարիսպի խորշին մէջ, որ կը տեսնեմ թէ կ’աւարտի դէպի դուրսի լոյս աշխարհ վանդակեալ բացուածքով… կը կանգնիմ ու կապոյտ երկի՜նքն է, եւս ճիգով ճաղերէն բռնելով, վեր քաշելով ինքզինքս ու ծովն է փրփրոտ… արդէն ապառաժներն հարուածող ալիքներու շառաչէն պէտք է կռահէի… ի՞նչ է յանցանքս ուրեմն… թերթին մէջ կարդա՞մ թերեւս… թէ ոչ, ինչո՞ւ ըլլար հոս… չկա՛յ, ո՛չ առաջին էջին վրայ… բայց ինչո՞ւ կարծեմ կարեւոր անձնաւորութիւն ըլլալ… կամ գործած՝ այնպիսի ծանրակշիռ, ահազարհուր ոճիր… բայց ո՛չ ալ ոճիր-արկածի էջին վրայ… ուրե՞մն… երկաթեայ գամերով ամրացուած փայտեայ դուռը եթէ հրեմ… երազի՜ս մէջ… բայց ահա իսկապէս փափաքիս ընդառաջ կը բացուի ու կը մտնէ սպասարկուհին, ու ժպտելով գաւաթ մը սուրճը կը զետեղէ խորշին մէջ, քիչ մը վրաս հակելով եւ արդեօք ուրիշ որեւէ ծառայութի՞ւն… ճայերու ճիչը կ’արձագանգէ…

ԵՕԹՀԱՐԻՒՐԵՒԵՐԵՍՈՒՆԵՒՎԵՑԵՐՈՐԴ ԵՐԱԶ
Փողոցէն երբ կ’անցնիմ ինչպէ՞ս չկարդամ Գնդամուղի Ակումբ՝ չորրորդ յարկի ցուցատախտակը: Խրտչած եմ միշտ… ի՞նչ կը պատահի այնտեղ ուր կիներու մուտքն արգիլուած է…: Քաջութիւնս հաւաքեմ կամ հետաքրքրասիրութեանս յանձնուիմ ու բարձրանա՞մ: Վերելակ կայ, բայց կը նախընտրեմ շուրջը դարձող սանդուխէն վերելքս երկարել: Բաց է դուռը եւ հարուածուող գունդերու ձայներն ինչպէ՞ս մեկնել: Մեծերու վայր է այս, գիտէի արդէն, եւ ոսկեայ ու արծաթեայ մանեակներ, մատանիներ, ապարանջաններ թաւշականանչ սեղաններուն շուրջ կը շողան: Ի՞նչ է նպատակն այս ամէնուն: Լռութեան երաշխիքով կրնա՞մ մնալ աննկատ: Մէկ դէմք ու սաստ․ «Ի՞նչ կ’ընես հոս, մանչո՛ւկ», եւ ուրիշ դէմքեր ալ վերէն վար կը չափեն: «Կարդալ գիտե՞ս»: Յստակօրէն գրուած է: Կը ժպտիմ ու «լաւ, կ’ելլեմ կոր»ի շարժումով կը նայիմ դռնբաց մուտքին:

Մէջն եմ վերելակին ու կը լսեմ կամ լսեմ պիտի․ «Տաս տարի ետք եկուր, մանչուկ, կը սորվեցնենք գունդերը ծակերուն մէջ մղել»:

ԵՕԹՀԱՐԻՒՐԵՒԵՐԵՍՈՒՆԵՒԵՕԹՆԵՐՈՐԴ ԵՐԱԶ
Ի՞նչ, հայկական անո՞ւն մը… յանկարծ, բոլորովին անսպասելի, որովհետեւ այս վայրերէն անցած եմ ես…: Ինչո՞ւ չնկարուիմ, թէեւ դժկամակած ըլլամ միշտ, նոյնիսկ երբ հարկադրուած… հետեւիմ հիմա քմահաճոյքի՛ս…: Կը մտնեմ շէնքին քիչ մը մութ գաւիթը ու գոց է նկարչատունը…: Քանի մը բաց ու լուսաւոր կրպակներ կան սակայն, ու երբ կը հարցնեմ՝ պատասխաններն իրերամերժ կը թուին ըլլալ․ «Խաուական շատ չի գար…։ Բաւական ժամանակ է որ չէ եկած…։ Շաբաթը մէկ-երկու օր անպայման կու գայ…։ Անիկա մեռաւ, եկողը տղան է, բայց սիրտը գործին մէջ չէ…։ Ի՞նչ տղայ, ի՛նքն է…»: Չեղաւ, քաշեմ ոտքերս ու մեկնիմ: Բայց պատանի մը եռոտանի մը բերեր է ու կը վստահեցնէ․ «Հրամեցէք հանգստացէք, Աստուծոյ կամքով պիտի գայ այսօր…»: Կը նստիմ, ու թէեւ ժամանակը կ’անցնի ու ո՛չ ոք պիտի գայ, ձգել-հեռանալու կամքը կը պակսի…

ԵՕԹՀԱՐԻՒՐԵՒԵՐԵՍՈՒՆԵՒՈՒԹԵՐՈՐԴ ԵՐԱԶ
Զարմանալի՞ է որ մահէն ետք կը հանդիպինք շատ աւելի յաճախակի…: Բայց այս անգամ կը շփոթիմ… իր կեանքի ո՞ր շրջանէն կու գայ… թեկնածու են երեք տարբեր պատահարներ…:

Անսպասելի կը յայտնուէ՞ր երբ մտերմուհիիս տունն ու անտեսելով զիս՝ երկարատեւ, անզիջում դրուատականով կը պարտադրէր զայն հանրագիտարանի մը բաժանորդագրուիլ…:

Ասկէ առա՞ջ թէ ետք, գաւառական քաղաքի երկաթուղային կայարա՞նը երբ կը տեսնէինք զիրար, ու ժամանակ կ’ունենար միայն ըսելու որ ներկայացուցիչն էր Աղեքսանդրիոյ մեծագոյն քաղցրավաճառատան ու կը շրջէր քաղաքները՝ համեղագոյն նմոյշներով…: «Ո՞ւր է, ես ալ համտեսէի»: «Կերան, լսպստեցին, նայինք պիտի ապսպրե՞ն»: Ու կը հասնէր իր գնացքը…:

Երրորդը երբ կ’այցելէի իրեն խանութն, ուր յօդացաւէ տառապողներու կը փորձէր ծախել այդ ախտին պատճառն եղող խոնաւութիւնը մարմինէն քաշող ապարանջաններ՝ պրոնզեայ եւ արծաթեայ, երկրորդն անշուշտ աւելի ազդու եւ աւելի սուղ…:

«Ո՞ր մէկն ես», կը հարցնեմ, ու զայրացած է, կը նայի ու կը նայի ու կ’ըսէ վերջապէս․ «Կը կարծէի՝ կը ճանչնաս զիս»:

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

ՔՈՐՈՆԱՅԻ ԴԱՍԸ

ԹՈՄԱՍ ԿԶԵԼԱ

Արգելամաքրանոցներ ծաղկած են,
Բժիշկներ, մահիճներ ամէնուրեք.
Հետազօտողներ կը հետազօտեն, դրամ կը հոսի.
Իսկ քաղաքականութեան ձայնն է զիլ.
Ուրեմն ան յստակացուց հիմա․
Եթէ ինք ուզէ՝ աշխարհը կրնայ։

Եւ ուրեմն ինք չ’ուզեր աւարտել
Ոչնչացումները ռազմերուն մէջ,
Եւ մահացումներ ծովեզերքներուն.
Վրաններու տակ ճիչ մանուկներու
Դողդղացող, թաց.
Ուրեմն, այս բոլորը կ’ուզէ՛ ան։

Thomas Gsella, „Die Corona-Lehre“

Գերմաներէնէ թարգմանեց՝
ԻՇԽԱՆ ՉԻՖԹՃԵԱՆ

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

ՄԵՆՔ ԵՆՔ

ԼԵՌՆԱ ԳԱՐԱԳԻՒԹԻՒՔ

– «Ան է որ կայ» ձեր նոր գիրքին անունն է: Ո՞վ է ան:

Օ՜, աղուոր հարցում է: Չէի խորհած բնաւ:

– Ան… ան ես եմ, դուն ես: Աւելի լաւ կ’ըլլայ, որ նախ եւ առաջ սկսիմ հայելիներէն: Հայելիին կը նայինք եւ կը տեսնենք մենք մեզ, սակայն ո՞վ ենք մենք: Ո՞վ կայ այս երեւոյթին տակ. քիչ մը փիլիսոփայական մօտեցում է սա, սակայն նայինք՝ ժպտողը ե՞ս եմ, կամ այն անձը, որ տխուր է. դո՞ւն ես: Գիրքիս խորագիրը այս բանաստեղծութեան վերնագիրը պիտի կրէր, ու հիմա շապիկը ձեւաւորելու հանգրուանին հասեր էի: Օր մը, Օսմանպէյ, ցուցափեղկի մը առջեւ կեցայ, հագուստներուն պիտի նայէի, բայց տեսայ որ աշխարհ մը կար իմ ետեւ, որ կը ցոլանար ցուցափեղկէն․ իրարանցում մը կար հոն՝ շէնքեր, ինքնաշարժներ, մարդիկ մէջ մէջի անցած կը ցոլանային բնորդներու վրայ, ապակիին մէջ: Սառած բնորդներուն վրայ ցոլացեր էի նաեւ ես. ես ալ ցուցափեղկին մէջ էի: Ահա այս է շապիկը, ըսի ու ձեռքի հեռաձայնովս արձանագրեցի: «Ան» բոլորս ենք:

Մայրենի լեզուի միջազգային օրուան առթիւ լիսէի բաժնի հայերէնի ուսուցչուհիներ որոշեր էին գրական օր մը կազմակերպել եւ բանաստեղծութեան գիրքերս ծանօթացնել աշակերտներուն, բանաստեղծութիւններէս նմոյշներ հրամցնել: 2017ին սկսած գիրքի ճամբորդութեանս ընթացքին անոնք ալ ինծի հետ մեծցան. մերթ լսեցին գաղափարներու փոխանակումներս, քննադատութիւններս կամ քննարկումներս նիւթի մը մասին, մերթ մասնակից դարձան զգացումներուս՝ յոյսի, յուսախաբութեան, երջանկութեան կամ տխրութեան: 

Հասած էր 25 Փետրուարը. կենսագրական հակիրճ ծանօթութենէ մը յետոյ տասնմէկ աշակերտներ արտասանեցին մէկական բանաստեղծութիւն: Տղաքը կ’արտասանէին հաճելի առոգանութեամբ, սակայն աչքերս կը սահէին բեմին տակ տեղադրուած վերտառութեան. մայրենի լեզու: Սկսայ մտածել՝ ո՞րն է մայրենի լեզուն եւ կամ եթէ քիչ վերջ հարցնելու ըլլային, արդեօք միայն հայերէ՞ն կը գրէի՝ ի՞նչ պատասխան պիտի տայի, քանի որ թուրք փոխտնօրէնն ալ քովս նստեր էր: Ան ալ մերթ ընդ մերթ կը հարցնէր, թէ ի՛նչ կ’ըսուէր բեմէն, ու կը թարգմանէի: Յայտնեցի Իւնեսքոյի դասակարգումը, ըստ որուն, կորուստի մատնուելիք լեզուացանկին մէջ տեղ կը գրաւէր արեւմտահայերէնը: Այն պահուն զգացածներս ուրախութիւն, երջանկութիւն չէին, ընդհակառակը, կ’ուզէի պահ մը լալ, հեկեկալ, հառաչել, տանջուիլ. ա՞յս էր մայրենի լեզուին հասնելիք տեղը. տեղաւորուիլ առաջին կարգի վրայ, սակայն ըլլալ գետնին հաւասար, մոռացութեան ենթարկուիլ եւ կամաց-կամաց կորսուիլ, հիւծիլ, հատնիլ ու ոչնչանալ: Քիչ վերջ դուրս գալիք աշակերտութիւնը նորէն պիտի խօսէր տեղական լեզուով, նոյնիսկ սրահին մէջ իրարու ականջին կը փսփսային այն լեզուով, հակառակ որ աշակերտութեան մէջ կային հայաստանցի սաներ ալ: 

2011 թուականին հարցաքննութեան մը ենթարկուեցայ. քննիչը զիս նստեցուց երեսս պատին դարձուցած եւ ինքն ալ քովս. լայն սենեակին տեսադաշտը նեղցած էր: Հարցուց. «Հայաստանէն ուսուցիչներ բերել պիտի տա՞ք եւ այս վարժարաններուն մէջ դաս պիտի տա՞ն»: Ես՝ պարզ պաշտօնեայ մը, չէի կրցած հասկնալ, թէ ի՛նչ էր հոս շեշտուածը, եւ ես չէի այս հարցումին պատասխան տալիք անձը, հետեւաբար ըսի. «Չեմ գիտեր»:

Ծանօթ-անծանօթ աշակերտներ բանաստեղծութեան գիրքերէս կտորներ արտասանեցին: Հանդիսութեան երկրորդ փուլին բարձրախօսը ինծի յանձնուեցաւ, որպէսզի հարցումներուն պատասխանեմ, լաւ որ… նախ եւ առաջ յայտնեցի, թէ բոլորս երկլեզու ենք, սակայն երբ այդ երկուքէն մէկը «մայրենի լեզու» կը կոչենք, ուշադրութիւն դարձնենք արեւմտահայերէնին եւ աւելի զգայուն, ուշադիր եւ բծախնդիր ըլլանք, որպէսզի զայն փոխանցենք յաջորդ սերունդին: Ինչպէս ծառին ծիլը ապրելու համար կը բողբոջի եւ իր պտուղը կ’արտադրէ, մենք ալ ապրելու համար ծաղկեցնելու ենք մեր մայրենի լեզուն, հայերէնը, որ մեր արդար իրաւունքն է: Երբ մէկ կողմէն շարան-շարան հարցումներու կը պատասխանէի, միւս կողմէն կը խորհէի, թէ երանի քանի մը հոգիի վրայ ազդած ըլլայի եւ անոնք քով քովի գալով գրական խումբ մը կազմէին, հայ գրական գործեր կարդային, մեկնէին. նայինք՝ ե՞րբ:

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

ԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՆԵԼՈՒԿՆԵՐ (ՀԱ․)

ԿԱՐՕ ԱՒԵՏԻՍԵԱՆ

ՉԱ․
Երգիծանքը լաւ է, կը կարդանք, կը քաջալերենք, կը տարածենք, եթէ միա՛յն ուրիշին, ուրիշ կամ աւելի ճիշդ՝ հակառակ խումբի կամ կուսակցութեան կամ յարանուանութեան կամ կրօնքի մասին է։ Մեր երգիծանքը միուղի է։ Եթէ, օրինակ, Լեռ Կամսարը բոլշեւիկները քննադատած է, «հահահա»՝ կը խնդանք Լեռ Կամսարին հետ անոնց վրայ, բայց եթէ մեզ քննադատած է՝ կամ կ’անտեսենք գրածները, կամ ալ ծակ մը կը խոթենք։

ՉԲ․
«Անատիլիմիզ շէրէֆըմըզ տըր»։ Պէտք է վերածնունդ պարգեւել հայատառ թրքերէնին։

ՉԳ․
Պոլսոյ «Ալախօսիկ» երգչախումբը կ’երևի Բարեկենդան կը տօնէ․ կերուխում եւ ուրախութիւն․ եւ թրքերէն կ’երգեն անդամները ոգեւորուած, վերացած։ Կ’ուզէիք որ չինարէ՞ն երգէին։ Ամէն մարդ ձեզի պէս չինարէն չի գիտեր։ Ատ երկրին մէջ այդ լեզուով կ’երգեն նաեւ։ Թուրքերը ջարդեր են, մարդեր են՝ չեն գիտեր անոնք։ Ատքանը չեն հասկնար։ Եթէ Պէյրութ ըլլար ըրածնին՝ պէտքարանի մէջ ծեծ կ’ուտէին։

ՉԴ․
Մենք ընտանեօք այս կուսակցութեան կը պարտինք գրեթէ ամէն ինչ։ Յետոյ հայրս դուրս եկաւ կուսակցութենէն եւ սկսանք բնականաբար թշնամանալ նոյն այս կուսակցութեան եւ հակածանուցումով զբաղիլ։

ՉԵ․
Մէկը չմնաց, հիմա հայաստանցի դերասաններուն արեւմտահայերէն պիտի սորվեցնեմ, այսինքն չգիտցած՝ կաղ-կոյր-համր արեւմտահայերէնս, որ եթէ Պարոնեան Մարոնեան խաղան, սխալ չխօսին։ Կարծես հայաստանցիին ալ հոգն էր Պարոնեանին արեւմտահայերէն կամ չինարէն ըլլալը։

ՉԶ․
Ես մեծ գրող եմ, եւ ատոր փաստը համացանցի վրայ ունեցած հետեւորդներուս թիւն ու խանդավառութիւնը կը կազմեն։ Դուն քանի՞ հետեւորդ ունիս։ Քանի՞ մարդ կրնաս խանդավառել։ Անշուշտ խանդավառել ըսածս գիտես թէ ի՛նչ է։ Բայց դուն կրնա՞ս ատքանն իսկ ընել։ Չես կրնար, ուրեմն բերանդ գոցէ՛։

ՉԷ․
150ամեակ ըսիք, չէ՞․ Կոմիտաս, Թումանեան, Շանթ, Օտեան, Կիւլպէնկեան․․․ եւ այլն, այդ յոբելենական հանդիսութիւններուն ներկայ եղած, մասնակցած կամ նոյնիսկ զանոնք «կազմակերպած» անձերուն հարցուցէ՛ք, որ կրնա՞ն երեք նախադասութիւն ըսել այդ անձերուն մասին։ Արդիւնքը պիտի ըսէ ձեզի, որ կազմակերպուած այդ թանթանալը-քամփանալը հանդիսութիւնները ինչի՞ ծառայեցին, ինչի՞ կը ծառայեն եւ ասկէ յետոյ ալ ինչի՞ պիտի ծառայեն։

ՉԸ․
Մեր դրացի պարոն Մեծքիթեանը քիթը կամ կինը շտկելու տեղ Վատիկանի մէջ յուշարձաններ նորոգելու դրամ կը յատկացնէ, որպէսզի իր գեղանի կինը բարձրակարգ շքանշանի արժանանայ նոյն Վատիկանին եւ մարդասէր նոյն պապին կողմէ։ Եթէ անոնք դիւանագէտ չեն՝ մե՞նք ենք։ Մենք մեր յուշարձաններն իսկ չենք վերանորոգեր։ Մենք աղքատ ենք, անոնք՝ հարուստ։

ՉԹ․
Վարչապետին ու պարոն Մեծքիթեանին բանավիճային հանդիպումէն ետք կարգ մը հայեր ամօթ կը զգան, որ հայ են եղեր․․․։ Այս անամօթները ատենին ամօթի ամբարներ լեցնող, ստուար քանակութեամբ պատճառներ ունէին ամչնալու, սակայն հիմա սկսեր են ամչնալ։ Էհ, ոմանց զգացումները դանդաղ կ’արթննան։

ՉԺ․
Մենք կը հետեւինք այս գրութիւններուն, սակայն ձայն չենք հաներ, վախկոտ կամ դիւանագէտ չենք, մենք մեզի կ’ուրախանանք, սեղաններու տակ կը մտնենք, որ չերեւինք, թէեւ պոչերնիս երկար է եւ ամէն տեղէ կ’երեւի, սակայն մեզի համար կարեւորը այն է, որ համաձայն ենք աս բոլոր գրուածներուն։

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

ԵՐԵՒԱՆԸ

ՄԵՂՐԻ ՏԷՐ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ

Ես ինքզինքս միշտ բախտաւոր համարած եմ, որովհետեւ ծնած եւ մեծցած եմ հայրենասէր ընտանիքի մէջ։ Ծնած եմ Ամերիկա, սակայն միտքս ու հոգիս եղած են հայրենիքիս հետ։ Ուրախ եմ նաեւ, որ տարին գոնէ մէկ անգամ բախտը կ՚ունենամ այցելելու Հայաստան։ 

Այս տարի, կրկին հայրենիքիս մէջ եմ, այս անգամ ոչ թէ հիւրաբար, այլ որպէս կամաւոր աշխատող։ Տարբեր զգացում մը պատած է ամբողջ էութիւնս։ Ամէն առաւօտ երբ աչքերս կը բանամ եւ դիմացս Արարատը կը տեսնեմ, սիրտս կը լեցուի հրճուանքով։ Մօտիկ անցեալին անոր գագաթը հասնելու բախտն ալ ունեցայ։

Հաստատ քայլերով կը քալեմ Երեւանի փողոցներէն, կը լսեմ մանուկներու անմեղունակ արտայայտութիւնները, երիտասարդներուն հեւքը դէպի համալսարան, շուրջս ամէն բան գեղեցիկ է, ամէն կողմ զարդարուած նորանոր խանութներ կան, ինչպէս նաեւ տնական շնորքներով պատրաստուած տեսակաւոր չիրեր։

Բայց, ինչքան ալ որ ուզենք միշտ լաւը տեսնել, բաներ կան, որոնք կը նեղեն մեզ։ Ինծի համար խորթ է, օրինակ, ռուսերէն բառերու գործածութիւնը, երբ ունինք համապատասխան մաքուր հայերէն բառը։ Այս երեւոյթը միշտ նկատեր եմ, բայց այս երեք շաբաթը ա՛լ աւելի աչքիս կը զարնէ։ Ես իբր կամաւոր կ՚աշխատիմ «Լինգոսթար» անգլերէնի զարգացման նորարարական կեդրոնին մէջ։ Հոն է, որ նկատեցի, թէ հայ երեխաները անգլերէն բառերը հայերէնի փոխարէն կը թարգմանեն ռուսերէնի. օրինակ, անցեալ օր աշակերներէն մէկը հարցուց.

– Մեղրի՛,  ՚՚punishment՚՚ ի՞նչ ա նշանակում։

Սկսայ բացատրել, որ երբ սխալ բան մը ընես…

– Հաաաա՜, նաքիզանիա,- աշակերտը ընդմիջեց։

– Ի՞նչ,- պատասխանեցի։ 

– Չեմ յիշում ոնց են ասում հայերէնով։

– Հայերէնով պատիժ է,- պատասխանեցի։

Քիչ ետք, տեսայ որ ուրիշ աշակերտ մըն ալ հարցում ունէր, մօտեցայ.

– Ի՞նչ ա նշանակում ՚՚blanket՚՚,- հարցուց ան։ 

– ՚՚Blanket՚՚, այսինքն՝ վերմակ։

Դէմքիս նայելով շուարած հարցուց. «Վերմակը ո՞րն ա»։ Մտածեցի, որ թերեւս ուրիշ ձեւով կրնամ վերմակի բացատրութիւնը տալ, փորձեցի բացատրել. «վերմակը վրադ կ՚առնես, երբ պաղիս, կամ քնանաս»։

– Հաաաաա՜, հասկացայ, ատէալ։

Այս անգամ ես շուարած էի, եւ յուսախաբ. «ատէա՞լ…»։

– Այո՛, ռուսերէն ա, հայերէնը չեմ իմանում ի՞նչ ա։

Այսու ամենայնիւ, Երեւանը կը մնայ իմ սիրելի մայրաքաղաքս։

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

ԽՈՐԱԳԻՐ (Ե․)

ԻՇԽԱՆ ՉԻՖԹՃԵԱՆ

որ չի գար անոր գալուն կը սպասէ անոր գալը կը կերտէ եւ անկէ կը դառնայ այս կողմ չեկած ան կը դառնայ 8 Հոկտեմբեր 2008 ըսի վերը ոչ բանաստեղծութիւն ոչ թատրոն ոչ արձակ ոչ եւ այլն ոչ անոնց հակաները որոնք ճակատ կը ստեղծեն դէմ կը կենան դիմաց են դէմք չկայ հակառակելու ձեւերն ալ կորսուած են որովհետեւ կորուստն է հիմնադրութիւնը ալ ինչ ճակատներ ինչ ձեւեր դարձող ծակ հովուն մէջ դիմադրականութիւն խօսելախօլ 13 Հոկտեմբեր 2008 դադարները մեծ եւ փոքր կը կուտակուին 14 Հոկտեմբեր 2008 հրաւէրներ են ինքնացման եւ ապրելու 15 Հոկտեմբեր 2008 կը գրես այն ինչ որ չես եւ չես գրեր գիրը չի հասնիր երբեք կեդրոն որ դուն ես 18 Հոկտեմբեր 2008 տառաշար անդամահատ անբերան կը յայտնուի տեղ մը խօսքով մը ձեւով մը ելեւէջով մը քիչ մը յայտարարող ու քիչ մը թաքցնող կերպաւորումը 21 Հոկտեմբեր 2008 կրնայի՞ր ի միտ ածել հասցէ մինչ չեւ  26 Հոկտեմբեր 2008 սպասէի 28 Հոկտեմբեր 2008 յստակութեան կատարածին կատար ծնող յստակութեան 10 Նոյեմբեր 2008 ոչ թէ տափակութիւն յստակութեան հասկնալու ըմբռնելու դիւրութիւն ի՞նչ բառեր են ասոնք կը կարդացուի՞ն կը լսուի՞ն կը մօտեցուի՞ն թէ միայն դատարկ կրկնութեան համար են 29 Նոյեմբեր 2008 եւ բացումն է սկզբնական բաժանում եւ հրաժեշտ անհրաժեշտ դադար առնող եւ յամեցող 1 Դեկտեմբեր 2008 շարունակ 13 Դեկտեմբեր 2008 ամբողջականը բաժնելը բռնութեան մաս կը կազմէ 18 Դեկտեմբեր 2008 ետառաջ քալել մը որ ուղղուածութիւնը կը վերցնէ մէյ մը այս եւ մէյ մը այն կողմ երթալ-գալով կը պատկերէ շարժումը 20 Դեկտեմբեր 2008 արձակէ այսինքն ազատագրէ արձանագրուածը ձգէ որ երթայ իր արձակուրդին 27 Դեկտեմբեր 2008 արձակ համարձակ կ’ըսենք չգրելը երկար կռիւ էր ոչ թէ լռել թէեւ լռելն ալ ունի արարում անպայման գրելու հիւանդութիւն մը կայ վերջերս 30 Դեկտեմբեր 2008 յարձակում ընդարձակում բանալու եւ բացուելու արարողութեան մէջ 22 Նոյեմբեր 2009 կանգ առ կանգնումը առաւելցուր ժամանակը կը տիրէ տառահանէ տես որ վարժութիւնը չգրես այլ վարժութիւնը մնայ իր պարունակին մէջ դառնայ աշխատանքին ոչ պարունակ այլ ոյժը տրամաբանող կազմակերպող իսկ պարունակը դեռ գալու է գալն է քերթուածներուն քով քովի շարուածքը յետոյ ալ հատորիկի մը մէջ որպէսզի ըսես ահա բանաստեղծական շարք հատոր կը կազմէ մինչ կտորներուն ամբողջն է միակտուր 15 Օգոստոս 2010 հիմա անցիր այլեւս մի սպասեր արդէն չունիս ետեւառաջ կէտը ինչ նախաբանի կամ վերջաբանի կը սպասէ սկիզբ եւ վերջ ամէնն ալ իր եւ ինք ինչպէ՞ս կրնաս կենալ համարձակիլ ընդհատել շնչառութիւնդ որ քուկդ չէ այլ տրուածն է տուրքը քեզի կեցնել ու երթալ պառկիլ հանգչիլ ընդմիշտ անկարելի վազքը միշտ ամէն վայրկեան մեր պատկերն է անկարելի ու կարեւոր կը ծանրանայ կը կաղայ ու յեղակարծ ոստում կ’առնէ դուռ կը բանայ փողոց կ’ելլէ պէտք է հասնիս արդէն գնաց կորսուեցաւ դուն մնացիր առանձին դուն ալ չես կրնար կենալ պէտք է վազես անընդմէջ այս երկիրը դէպի միւսը երկրին մէջ սա քաղաքէն դէպի միւսը քաղաքին մէջ սա փողոցէն սա սենեակէն դէպի միւսը եւ կը տեսնես որ կենալը անկարելի ահա այս է որ կը կարդաս անդադար 22 Օգոստոս 2010 նախ կարդալ բանաստեղծութիւնը որոշ նստուածք հայեացք կեդրոնացում կեդրոն տալով անոր մեկնիլ կեդրոն մը դուն կեդրոն մը ինք ու մերձեցում յետոյ գրել կարդալ գրել կարդալ արդէն ըրածնիս ի՞նչ է դասեր տալու պէտք չկայ ամէն մարդ իր դասերը ունի մեկնակէտն ու յանգակէտը ոմանք կ’անդրադառնան իրենց ըրածին ու դուրս եղածին ելածին ուրիշներ ցոյց ալ տաս չի նպաստեր ամէն օր ումպ մը կարդալ իբրեւ զբօսանք սփոփանք հաճոյանք ամէնքը մէկ կամ ասոնցմէ ոչ մէկը 24 Օգոստոս 2010 շուարցնել ու շուարիլ զարմացնել ու զարմանալ մի զատէք իրարմէ մէկը դէպի դուրս մէկը դէպի ներս ինչպէս ամէն գիր ու միր ուրկէ՞ կու գայ այս մըն գրել մրել կարդալ մարդալ միայն հայերէնին յատուկ ալ չէ 2 Սեպտեմբեր 2010 ափ մը պահ մը ումպ մը դարձ մը շնչում մը կէտ մը պահ մը նորէն ասոնք կը լեցնեն այն որ գրութիւն պիտի կոչուի պիտի կոչուի ինքն իրեն 4 Սեպտեմբեր 2010 սա ամբողջ գրութիւնը ինքն իր վրայ կը դառնայ կը սկսի եւ շարունակութիւն է շարունակուի եւ սկիզբ է շարունակուի եւ վերջէն կու գայ 8 Սեպտեմբեր 2010 հատուածներէն հատուածեղէն կ’անցնինք անմիութեան միութեան այո երեւելին այս շարահարուածքն է ու տեսանելին ալ կարելի է տեսնել սակայն երեւելիին մէջ նոր աչքեր անցուցած ու աչքերուն խորշերուն նորեր անցուած քանի գրուածքը շարուածքը չէ գրութիւնը գրուողն է գրուածն իսկ չէ 9 Սեպտեմբեր 2010 միասնական միաշունչ եւ միախորհուրդ այս երեւոյթը կրնան ունենալ եթէ քիչ մը գործնական արտայայտութեան հասնին ինչ որ հիմակուհիմա կը յամենայ ուրեմն գիրը թող միասնական միաշունչ մնայ մինչեւ որ գործնականը միասնութեան կարելի դառնայ

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

ԵՐԲ ՍԷՐՆ ԱՉՔԵՐՆ ԻՐ ՍԻՐՈՒՆ ԵՐԿՐԻՆ ԿԸ ՅԱՌԷ

ՊԵՏՐԱՐԿ
1304 – 1374

Երբ Սէրն աչքերն իր սիրուն երկրին կը յառէ
Ու նուրբ ձեռքով՝ փախչող իր շունչն հաւաքելով,
Ա՜հ, հառաչի մը մէջ, հնչող իբրեւ օրօր,
Պարզ, անուշ, երկնայի՜ն, հրեշտակի՜ բերնէ,

Կը զգամ՝ ինձմէ կ’առնեն իմ սիրտը քաղցրօրէն,
Խոհերս ու տենչանքներս ահա կ’այլափոխուին,
Կ’ըսեմ. «Այս թող ըլլայ վայրկեանըս իմ վերջին,
Որ երջանիկ մեռնիմ երկինքն եթէ կ’ուզէ»:

Բայց ձայնն իր հոս է դեռ, գերած է զիս հիմա,
Ու կ’արգիլէ հոգւոյս՝ այդ պահուն իսկ մեկնիլ,
Զի ըղձանքս է մնալ ձայնին իր ունկնդիր:

Արդ կ’ապրիմ, կը կապէ ու կը քակէ մինչ Ան
Ինծի շնորհըւած բարակ թելը կեանքի,
Սիրէնն այդ երկնային՝ ապրող երկրիս վըրայ:

Իտալերէնէ եւ անգլերէնէ թարգմանեց՝
ՈՅԺ

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

ՀԱԶԱՐՈՒՄԷԿ ԳԻՇԵՐՆԵՐՈՒ ԵՐԱԶՆԵՐ (726-732)

ՈՅԺ

ԵՕԹՀԱՐԻՒՐԵՒՔՍԱՆԵՒՎԵՑԵՐՈՐԴ ԵՐԱԶ
Իջեր եմ ես ալ փողոց՝ առաւօտեան մարդաշարժին մասնակից: Առջեւէս քալող աղջկան զգեստին վրայ բառեր կան, պատեհ ալ այնքան՝ Good Morning, եւ դեռ տակն ալ, աւելի փոքր գիրերով՝ Daily News: Ի՞նչ լուրեր են արդեօք, գիրերը փոքր են, պէտք է մօտենամ ու քայլ պահեմ իրեն հետ: Բայց անգլերէն չէ, լեհերէն կը թուի ինծի կամ ռումաներէն, թէեւ երկու լեզուներն ալ անգիտանամ…: Անհետեւանք կը հետեւիմ այսպէս, երբ աղջիկը յանկարծ ետ կը դառնայ ու կը պոռայ որ հետապնդումս դադրեցնեմ: Պիտի բացատրեմ իրեն, որ նպատակս զգեստին վրայ յայտարարուած լուրերը կարդալ էր, սակայն չի հասկնար, հաւանաբար անտեղեակ ալ է գրուածին, եւ արդէն հաւաքուած են անցորդներն ու թէեւ հարցաքննման եւ սպառնալիքի հանգրուանն է, կ’անդրադառնամ թէ ի՛նչ պիտի ըլլայ առաջին լուրը օրուան:

ԵՕԹՀԱՐԻՒՐԵՒՔՍԱՆԵՒԵՕԹՆԵՐՈՐԴ ԵՐԱԶ
Չեմ ճանչնար զիրենք, բայց կը մօտենան ու կ’ըսեն ուրախ եւ ակնկալ․ «Չե՞ս յիշեր, գիրկերնիս կ’առնէինք, կը շոյէինք, կը շփացնէինք, բայց դուն մազերնիս կը քաշէիր, ու կու լայինք»: Աս ի՞նչ անուշիկ աղջիկներ են, կը վայլէ՞ր ինծի որ…: «Քանի՞ տարեկան էի»: «Երեք-չորս տարեկան, չէ՞, մենք ալ ութ-տասը: Շատ չար էիր, չար, բայց շա՜տ համովիկ»: Շոյեցէ՛ք, շփացուցէ՛ք հիմա ալ, մազ քաշել չկա՜յ…:

ԵՕԹՀԱՐԻՒՐԵՒՔՍԱՆԵՒՈՒԹԵՐՈՐԴ ԵՐԱԶ
Բարձրացողը, այո, դպրոցական բարեկամներէս է՝ անշփոթելի՜ են դէմք ու կերպարանք: Աչքն անցաւ վրայէս, ու չտեսաւ, բայց այդպէս է, հանրակառք մտնողը անուշադիր կ’ըլլայ շրջապատին: Թող վճարէ ու տոմսակն առնէ, պիտի քաշեմ-նստեցնեմ իմ քով, ու զրուցենք պիտի հին օրերէն ու խնդանք, թէեւ նրբամտօրէն պիտի խուսափիմ զինք թիրախ ունեցող կատակները յիշեցնելէ…: Ի՞նչն էր որ առիթ կու տար… իր մոռացկոտութի՜ւնը, անսրբագրելի համարուող իր մոռացկոտութիւնը… որ ինչի՞ արդիւնքն էր… անփութութեա՞ն, թէ աւելի խոր պատճառի…: Պիտի ուրախանայ անշուշտ զիս տեսնելով… ունէր ինք զարտուղի գաղափարներ եւ ընկերութիւնս խրախուսիչ կը գտնէր…: Ուղեգիծնիս նոյնն է, որքա՞ն պիտի հանգրուաններն համընկնին…: Բայց տակաւին գրպանները կը խուզարկէ, կը համոզուի ստիպուած որ մոռցած է դրամապանակն առնել ու վարորդէն խնդրելով ճամբայ չելլել, ինքզինքէն նեղուած ու գոյութեանս անտեղեակ, կ’աճապարէ իջնել:

ԵՕԹՀԱՐԻՒՐԵՒՔՍԱՆԵՒԻՆՆԵՐՈՐԴ ԵՐԱԶ
Ինչպէ՞ս… այս օրերուս… բայց թերեւս որովհետեւ կ’ընթանանք Նեղոսին մօտէն… մարմին մը յորդ, մորթն սպիտակ, լա՜ւ գիտէ՝ շպարի դոյզն հպումն համազօր է պղծումի… համարձակի՞լ այսպէս… մայրն իր հետ է ու կը նստի կողքիս… կանգնած է ինք, բարակ շապիկն աչքերուս… կրնար նստիլ ուրիշ տեղ… որովհետեւ արդէն կ’իջնէ զոյգ երկնաքերներուն դիմաց… մօր ոտքերուն կարմրապաճոյճ եղունգներէն ինչպէ՞ս փախչիմ հիմա…

ԵՕԹՀԱՐԻՒՐԵՒԵՐԵՍՈՒՆԵՐՈՐԴ ԵՐԱԶ
Ողջունած եմ ֆիլմի տեսաշար գրելու գաղափարն ու անկասկած օրն երկարի պիտի, բայց տարեր է զիս իր նախընտրեալ ճաշարանն, որ կը սպասարկէ, կը տեսնեմ, առաւելաբար բարեկեցիկ դասակարգին: «Կան նաեւ մատչելի գինով ճաշատեսակներ», կը նկատեմ բարեկամիս, աչք նետելով ցուցակին վրայ, զինք ազատ կացուցանելու համար սուղն առաջարկելու հարկադրանքէն: «Բայց միշտ համեղ,– կը վստահեցնէ ան,– եւ ուղղակի փուռէն»: Եւ ահա մեր գլխուն վրայ կը կանգնի աւագ սպասեակը, ուրիշ ո՞վ կրնայ ըլլալ, զգեստն է գեղատիպ ու անբիծ, խոտո՜ր անկասկած՝ զանգուածեղ իր մարմնին եւ սեւ ակնոցով, սեւ պեխով խարանուած խոժոռ դէմքին: «Եթէ քիչ մը աժան բաներ ապսպրենք, սպառնական իր հակակրանքին պիտի արժանանանք, ի՞նչ ախորժակով պիտի կարենանք ուտել», կը հակասեմ ես զիս, կատակով թէեւ: «Մի՛ մտահոգուիր, աղաւնիի սիրտ ունի,– կ’ըսէ բարեկամս նոյն շեշտով,– բայց աղաւնիներէ հեռու մնանք, միսը քիչ է»: Ճաշն իսկապէս համեղ է ու կ’այրէ շրթունք ու քիմք, ու կը շատախօսեմ տեսաշար գրելու արուեստին մասին, անգիտանալով թէ ի՞նչ կրնայ նիւթն ըլլալ:

ԵՕԹՀԱՐԻՒՐԵՒԵՐԵՍՈՒՆԵՒՄԷԿԵՐՈՐԴ ԵՐԱԶ
Կ’ըսեմ. «Այլեւս նոյնիսկ առանց կարդալու «Մեկնումէն քիչ առաջ» պատմուածքը, կը տեսնեմ քեզ Աղեքսանդրիա, երբ Սիտի Կապէր սրճարանին մէջ երկու ոսկի կու տայիր եւ յարկաբաժինդ կը տանէիր քու շատ անգամ այնտեղ տեսած այլ բնաւ հետը չյարաբերած կինը, Տունիա՜ իբրեւ թէ…: 

“دنيا…”

Եւ յետոյ, ինչպէս արարքէն ետք ան երկու ոսկին կը հանէր իր պայուսակէն ու կը դնէր մահճակալի կողքին գտնուող զարդասեղանի դարակին մէջ, բացատրելով որ գոհացուցած էիր զինք…

“هكذا أفعل إذا رضيَت نفسى…”

Որով կը լիանայիր դուն հպարտութեամբ եւ կը հրաւիրէիր զայն գիշերային պտոյտի, եւ ցայգատուփին մէջ կը մղուէիր պաշտպանելու քեզի պատկանող այս էգը, երբ մէկը կ’ուզէր հետը պարել ու կը կասկածէիր թէ վաւաշ նայուածքներ կ’ուղղուէին իրեն, ու դեռ դուրսն ալ երբ կը խառնուէիք սինեմայէ դուրս ելլող ամբոխին, կը կարծէիր մէկը կը քսուըտէր իրեն, կը կռուէիր, հոգդ չընելով վիրաւորուիլ, երջանի՜կ… մինչեւ յաջորդ առաւօտ, երբ կը զարմանայիր որ դարակէն ետ կ’առնէր ան երկու ոսկին, բացատրելով որ համաձայնեալ գինն էր եւ որ կատարածը պարզապէս հնարք մըն էր ինքնասիրութիւնդ շոյելու համար…: 

“مجرد حيلة؟”

“!ولكنها أسعدك سعادة حقيقية”

Ինչպէ՞ս խաբած էր քեզ այս… բո՛զը: Կը հայհոյէիր, յարձակէիր պիտի վրան, բայց բարեբախտաբար կը զսպէիր զայրոյթդ եւ Աղեքսանդրիա կեցութիւնդ կ’աւարտէր առանց անպատեհ բարդացման…: Ահաւասիկ այսպէս ընդմիշտ կը տեսնեմ քեզ»: 

«Իսկ ես,– կը յարէ Նակիպ Մահֆուզ,– ի մտի ունէի քեզ»:

ԵՕԹՀԱՐԻՒՐԵՒԵՐԵՍՈՒՆԵՒԵՐԿՐՈՐԴ ԵՐԱԶ
Տարօրինակ տեսիլքներն այս անհետանան պիտի ե՞րբ… դարձեալ ու դարձեալ… ահա այս մէկն ալ՝ աղջի՛կ թարմատի, թռվռուն… անծանօթ ու կ’անցնի… կը տեսնեմ սակայն զինք մահուան մահիճին վրայ… մէկ ուրիշն ալ ահա, նստած իմ դէմ, ժպիտն ո՞ւր կը տանի զինք, հաւատա՞մ ինծի… մեռած է բայց, երկարած ճերմակ սաւանին վրայ… երբեմն՝ երկու, քալող միասին, զրուցող, անհոգ… կռնակնուն վրայ հիմա, կողք կողքի, բաց աչքերն երկնքին… ազատում չկա՞յ… վերագրել մահագունակ մտքերո՞ւս… բայց չեն խրտչեցներ… այլ գեղեցի՜կ են տեսիլքներն այս… որովհետե՞ւ… միայն գեղեցիկնե՞րն աչքերուս… իսկ ե՞ս… պիտի կարենա՞մ վայելել գեղագունակ տեսիլքն իմ… հայելիին մէջ եթէ նայիմ… թէ գեղանկար աւարտն արգիլուած է ինծի…

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

ՏԵՍԱԿ-ՏԵՍԱԿ ԽԱԲՈՂՆԵՐ

ՏԻՐՈՒԿ ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ ԿԱՐԱՊԵՏԵԱՆ

***
Ծպտուիլ պէ՞տք էր։ Արդէն հազարումէկ դիմակ դրած կը պտտիք, ալ ի՞նչ կարիք կայ Բարեկենդանին դիմակ մը աւելցնելու։

***
– Պահքը սկսաւ։

– Միս պիտի չուտե՞նք։

Իրարու միս ուտողները թող հանգստանան ու հեռու մնան բամբասանքէ, անիրաւութենէ եւ անխղճութենէ։ Ետքը Զատկուան գունաւոր հաւկիթները իրարու գլխուն կրնան զարնել։ Եթէ չբաւարարուին ու եօթը շաբթուան վրէժը չլուծեն՝ միս ուտելու համար յարմար առիթի թող չսպասեն, արդէն պահքը վերջացած է։

***
Սրտերը աղքատ, գրպանները լեցուն անարդարներուն, եւ «Չեմ ուզեր, գրպանս դի՛ր» ըսողներուն ամէն ինչ տուիք առանց դժգոհելու։ Հիմա սրտով հարուստ, գրպանները աղքատ եղողներուն դէմ գոցած էք ձեր դուռն ու պատուհանը։

***
Այնքան՝ «Սուրճը սեւ է, բայց երես կը ճերմկցնէ», ըսիք, որ շատեր իրենց սեւ գործերը երես ճերմկցնող արարք կարծելով մէջտեղ ինկան ու սեւերես ու հպարտ քալեցին։ Ժամանակը եկած ու անցած է անոնց երեսին՝ «Սեւ արարքովդ մեզ ալ սեւերես ըրիր», պոռալու։

***
Ուշացա՞նք։ 

Սկիզբէն յստակ էր ամէն ինչ։ Մենք ձեր սեւ աչքերուն համար պիտի չխոստովանէինք։ Մեր հաշուոյն ասանկ եկաւ ու՝ «Յանցաւո՛ր ես», ըսինք։ Մենք ազատ ենք, երբոր ուզենք կ’ըսենք։

***
Երկու տող կարդացողները տաղեր գրելով թեւերնուն տակ ձմերուկ դրած կը պտտին։ Ձմերուկներուն տեսքէն չխաբուիք․ մէջը ճերմակ է ու անհամ։

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:

ԱՒՍՏՐԻՈՅ ՄԷՋ ՀԻՆԳ ԱՄԻՍ (Բ.)

ԹԱՅԻՍ ԳԱՐԱԳԻՒԹԻՒՔ

Բեռներս քաշելով հասայ հոսթել: Ուղղուեցայ պաշտօնեային: Սենեակին ինծի յանձնուելուն ժամանակը հասած չէր տակաւին: Բայց չկրցայ համբերել եւ ինքզինքս զսպել, խնդրեցի Վիեննայի քարտէսը. հարցուցի, թէ ո՛ւր կրնայի ուտել ամենալաւ շոքոլայով կարկանդակը, տեղացիին զախըրթորթըն: Հարցուցի նաեւ, թէ ո՞վ կրնար ինծի օգնել ճամպրուկներուս փոխադրութեան համար:

– Մեզի այր մարդ մը պէտք է: Ահա՛, գտանք,- ըսաւ պաշտօնեան ցոյց տալով քովէն անցնող արաբ զբօսաշրջիկը:

Ճամպրուկներս իջան գետնայարկ, եւ ես ազատեցայ ծանրութենէն: Վիզս կախած լուսանկարչական գործիքս եւ ձեռքս քարտէս սկսայ թափառիլ Վիեննայի փողոցները: Դէպի կեդրոն կը քալէի, երբ հանդիպեցայ նախակրթարանի ընկերուհիիս՝ Լազարինին:

– Բարեւ, այս ի՛նչ լաւ հանդիպում, ի՞նչ կ’ընես հոս:

– Հինգ ամսուան ուսման ծրագիրով եկած եմ Վիեննա:

– Ի՜նչ աղուոր, ես ալ հոսկէ Լինց պիտի անցնիմ: Երանի ես ալ Վիեննա մնայի, շատ գեղեցիկ է:

– Երեք շաբաթէ ի վեր հոս եմ, դեռ չկրցայ վարժուիլ: Նայէ, այսօր Կիրակի է, ամէն տեղ գոց է: Նախաճաշի համար տեղ մը չեմ կրնար գտնել, ստիպուած նրբերշիկ պիտի ուտեմ:

Այնքան գեղեցկութեամբ շրջապատուած էի ու գոհ էի, որ կրնայի ամէն օր, ամէն ժամ նրբերշիկ ուտել, առանց հարցի: Ճամբաս շարունակեցի եւ հասայ Ս. Ստեփաննոս եկեղեցի: Երջանկութենէս ցատկռտել սկսայ խոշոր եկեղեցիին դիմաց: Եկեղեցիին շուրջ կը գտնուէին զգեստաւորուած մարդիկ, որոնք Մոցարթի օփերային համար տոմսակ կը ծախէին, եւ կային ձիաքարշ կառքեր: Լուսանկարեցի եւ հասայ Ալպերթինա փլաց, ուր թանգարաններ կը գտնուէին: Որոշեցի մէկ թանգարանը այցելել, որուն մուտքը կը գտնուէր դեղնորակ գեղեցկուհի մը: Երբ դրամապանակս փնտռելու համար պայուսակս բացի, նշմարեցի, որ մատներս արիւնած էին: Մորթս վարժ չէր Աւստրիոյ չոր ու պաղ օդին ու ձեռքերս պաղէն արիւներ էին: Արիւնը տարածուեցաւ անձնագիրիս ու դրամին վրայ: Արիւնոտ մատներով արիւնոտ դրամը երկարեցի աղջկան, ու անոր կապոյտ աչքերը նշմարեցին այս անսովոր վիճակը: Միայն ճար մը ունէի: Լուացարանը թաշկինակներով փաթթեցի մատներս ու սկսայ պտտիլ թանգարանը:

Թանգարանի պտոյտէն վերջ Վիեննայի հոյակապ ճարտարապետութիւնը քննել սկսայ: Կայսրը 19րդ դարուն կը փլցնէ Վիեննայի պարիսպները ու կը կանչէ աշխարհի լաւ ճարտարապետները, որոնք գեղեցիկ շէնքեր պիտի ծրագրէին քաղաքին համար: 

Հակառակ այսօրուան արդիական ճարտարապետութեան, 19րդ դարուն գեղեցկութեան չափանիշը այն շինութիւններն էին, որոնք կը ցոլացնէին կոթական-պարոք-հելլենական շրջանները: Այս պատճառով անցեալի աղօթատեղիներու արձանները կապկուած էին եւ հիմա դիմացս գտնուող խորհրդարանի շէնքին ճակատը կը զարդարէին: Հելլենական քարիաթիտէները (կնոջ կերպարներ) պետական շէնքին ճակատը տեսնել թէ՛ ծիծաղելի թուած էին եւ թէ շատ զգլխիչ տեսարան մը կը պարզէին, այնպէս որ ես հմայուած, դանդաղ քայլերով կը յառաջանայի: 

Գիշեր եղած էր եւ յոգնած դարձայ հոսթել: Կը խորհէի, թէ պիտի հանգչէի: Սակայն դիմաւորող պաշտօնեան չկար, ու ես իրար անցնելով, առաջին տեսած անձիս, կարծելով, թէ պաշտօնեան էր, յայտնեցի, թէ սենեակս ելլել կ’ուզէի, սակայն բանալի չունէի: Աղջիկը զարմացած յայտնեց, որ ինք պաշտօնեայ չէր: Այն պահուն ետեւէս մարդու մը ծիծաղը իմացայ, վրաս կը ծիծաղէր: Ոչ ոք օգնութիւն կ’առաջարկէր: Իմ յանցանքս չէր, ո՞ւր տեսնուած էր, որ ռեսեփսիոնը ժամը տասնմէկին գոցուէր: Բարկացայ եւ խորհեցայ, որ մարդու կարիք չունէի ու հիմա պիտի ցուցնէի պոլսեցի կնկան ուժը: Գետնայարկ իջայ եւ երեսուն քիլօնոց ճամպրուկս սանդուխներէն վեր քշեցի: Երբ վերջին աստիճան հասայ, հանած աղմուկիս պատճառով ծիծաղող մարդը օգնութեան եկաւ ու հանեց ճամպրուկս: Ժամ մը սպասելէս ետք պաշտօնեան եկաւ եւ վերջապէս սենեակ մտայ: Յաջորդ օր շոգեկառքով Լինց պիտի երթայի եւ հոն պիտի սկսէր հինգ ամսուան ուսման շրջանը։

Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ: