ՄԱՐԳԱՐԻՏ ԱՍՈՅԵԱՆ-ԼԻՆՔ
1976ին, Իրաքէն մեր հնգամսեայ աղջկան հետ բաժնուելէ եւ գրեթէ երկու տարի Խարթում (Սուտան) ապրելէ ետք, 1978ի գարունը վերադարձանք Գերմանիա եւ վերջնականապէս հաստատուեցանք Էրլանկըն քաղաքին մօտիկ Ութընրօյթ կոչուած գիւղին մէջ: Թէեւ Խարթում Կէօթէ հիմնարկին մէջ դասընթացք մը ըրած ու գերմաներէնին քիչ մը ծանօթացած էի, բայց դեռ խօսիլ չէի կրնար։ Երեկոները սկսայ հետեւիլ գերմաներէնի դասընթացքներու:
Իրաքէն հեռանալէս ետք դադրած էի իբրեւ բժշկուհի աշխատելէ, գիտելիքներս չմոռնալու համար կ’ուզէի շուտով շարունակել պաշտօնս եւ սկսայ աշխատանք փնտռել:
Դիմեցի երկու հիւանդանոցներու Röntgen Abteilung, Diagnostik Radiologie բաժիններուն: Երկու հիւանդանոցներէն ալ պատասխան եւ տեսակցութեան ժամադրութիւն ստացայ. մէկը՝ Էրլանկըն քաղաքի համալսարանի հիւանդանոցը (Friedrich-Alexander-Universität Erlangen), իսկ միւսը՝ Նիւրնպէրկի քաղաքային հիւանդանոցը (Städisches Klinikum Nürnberg-Nord):
Առաջին տեսակցութիւնս եղաւ Էրլանկընի հիւանդանոցը, որ յաջող անցաւ, տնօրէնը խոստացաւ, որ Հոկտեմբեր ամսուն կրնամ աշխատանքի սկսիլ, եւ նշեալ թուականին անգամ մը եւս պէտք էր ներկայանայի, պաշտօնապէս արձանագրուելու համար:
Գերմաներէնին չտիրապետելուս պատճառով զրոյցները անգլերէն տեղի կ’ունենային: Ամուսինս իբրեւ թարգմանիչ ամէն տեղ պէտք էր հետս ըլլար․ քանի որ մենք ոչ ծանօթ եւ ոչ ալ բարեկամ ունէինք, ստիպուած էինք մեր երկուքուկէս տարեկան աղջնակն ալ հետերնիս տանիլ:
Երկրորդ տեսակցութիւնս Նիւրնպէրկի հիւանդանոցին մէջ մասնագիտութեանս (Diagnostik Radiologie) բաժնի տնօրէնին հետ էր: Տնօրէնին անունը փրոֆ․ Ցայթլըր էր, որ շատ սիրալիր ընդունելութիւն ըրաւ եւ մեզ հրամցուց իր սենեակի բազմոցին նստելու ու խնդրեց իր քարտուղարուհիէն, որ մեզ սուրճ հիւրասիրէ:
Մինչ քարտուղարուհին կը զբաղէր սուրճը պատրաստելով, տնօրէնը սկսաւ անգլերէն հարցաքննութեան։ Պաղտատէն բերած վկայականներս նախապէս արդէն ուսումնասիրած էր: Պաղտատի հիւանդանոցին մէջ ես բաւական փորձառութիւն ձեռք բերած էի մասնագիտութեանս մէջ եւ փրոֆեսորին հարցումներուն սահուն անգլերէնովս կը պատասխանէի, եւ կը զգայի թէ փրոֆեսորին համակրանքը շահած էի:
Քարտուղարուհին սուրճի բաժակները տեղաւորեց մեր առջեւ դրուած սեղանին վրայ․ յանկարծ, չեմ գիտեր ինչպէ՞ս պատահեցաւ, մեր փոքրիկին ձեռքը դպաւ բաժակներէն մէկուն, սուրճը թափեցաւ սեղանին եւ գորգին վրայ, բոլոր թուղթերը եւ գորգը սուրճով ներկուեցան․․․: Ես անմիջապէս քարտուղարուհիին օգնելու ելայ, ամօթէս կ’ուզէի գետինը մտնել եւ վայրկեան մը առաջ դուրս գալ, բոլորովին սրտնեղած մտածելով թէ այս դէպքէն ետք պէտք էր յոյսս կտրէի այս փրոֆեսորէն։ Հազար անգամ ներողութիւն խնդրեցինք, արցունքս զսպելով պատրաստուեցայ հրաժեշտ առնելու եւ սպասողական հայեացքով փրոֆեսորին նայեցայ, թէ ինչ պիտի ըսէր:
Փրոֆեսորը հանդարտեցուց մեզ ըսելով, թէ երեխայ է, կը պատահի, ու նայեցաւ ինծի եւ ըսաւ.
– Դուք պիտի կրնա՞ք մէկ ամիսէն գերմաներէն խօսիլ եւ հիւանդներուն Röntgenի արդիւնքը գրել:
– Այո՛,- պատասխանեցի առանց վարանելու։
– Ձեր երեխային նայող պիտի ունենա՞ք։
– Այո՛,- ըսի բայց մտքիս մէջ հազարումի մտածմունք արթնցաւ եւ հոգիս փոթորկեց:
Փրոֆեսորը ձեռքը պարզեց հրաժեշտի ժեստով եւ ըսաւ․
– Ուրեմն, դուք հիմա գացէ՛ք հիւանդանոցի տնօրէնութեան շէնքը եւ ձեր բոլոր վկայականները եւ տուեալները յանձնեցէ՛ք պատասխանատու քարտուղարութեան: Ձեզի կը սպասեմ գրասենեակս երեք շաբաթ վերջ, եկող ամսու գլխին:
Երկուքով ապշած նայեցանք իրեն, ամուսինս հարցուց, թէ այսինքն ամսու գլխին պիտի սկսի աշխատի՞լ ձեր մօտ: Փրոֆեսորը, Աստուած հոգին լուսաւորէ, մեղմ ժպիտով մը դրական պատասխան տուաւ:
Զարմանքիս եւ ուրախութեանս սահման չկար, ամուսնոյս հետ որոշեցինք այստեղ, թէեւ մեր բնակավայրէն քիչ մը հեռու, բայց արդէն ապահովուած էր, շուտով աշխատելու սկսիլս։ Էրլանկըն 6 ամիս սպասելու այլեւս կարիքը չկար:
Հեւիհեւ անցանք հարկ եղած պաշտօնական արձանագրութեան աշխատանքներուն, փրոֆեսոր Ցայթլըրը իր համաձայնագիրը տուած էր հիւանդանոցի տնօրէնութեան, եւ բոլոր գործողութիւնները առանց դժուարութեան ընթացան: Ամենադժուար հարցը ինծի համար վստահելի տիկին մը գտնելն էր, որ աշխատանքիս պահերուն մեր երեխային հոգ տանէր։ Շատ ծանր էր ինծի օտարութեան մէջ զաւակս վստահիլ եօթն օտար մէկու մը, հոգեպէս ինքզինքս երկու կրակի մէջ կը զգայի։ Բարեբախտաբար բախտը ունեցանք ազնիւ տիկին մը գտնելու: Երկրորդ դժուարութիւնն ալ յաղթահարեցի․ ինքնաշարժով Գերմանիոյ անծանօթ ճամբաներէն քշելը բնակավայրէս մինչեւ Նիւրնպէրկի հիւանդանոցը:
1 Յունիս 1978ին սկսայ աշխատիլ Նիւրնպէրկի քաղաքային հիւսիսային հիւանդանոցին Diagnostik Radiologie բաժնին մէջ: Գերմանիոյ մէջ մասնագիտութիւնս պաշտպանելու համար Պաղտատէն Diagnostik Radiologie գիտելիքներուս յաւելեալ պէտք էր նաեւ մէկ տարի Strahlentherapieի (ճառագայթաբուժման) մասնաճիւղին մէջ աշխատիլ եւ ապա քննութիւն տալ: Իսկ բժշկական ակադեմական տիտղոսը վաւերացնելու համար պէտք էր նիւթ մը հետազօտել եւ գիրք մը գրել:
1979 Սեպտեմբերին աշխատավայրս փոխուեցաւ, նոյն հիւանդանոցին մէջ սկսայ ինծի բոլորովին անծանօթ ռէօնթկէնեան ճառագայթներով բուժման բաժանումին մէջ փրոֆեսոր Հելմութ Ռենըրի տնօրէնութեան տակ աշխատիլ:
Տարբերութիւնը շատ էր ռէօնթկէնեան ախտագիտութեան եւ ռէօնթկէնեան բուժման ճիւղերուն միջեւ․ առաջինին պարագային՝ հիւանդներու հետ հաղորդակցութիւնը քիչ էր, շատ խօսելու կարիք չկար, մասնագէտը հիւանդին նկարները դիտելով ախտաճանաչումը պիտի ընէր եւ տեղեկագրութիւն գրէր, իսկ երկրորդին՝ գործը հիւանդներու հետ անմիջական յարաբերութեան մէջ էր:
Փրոֆ․ Ռենըրը քաջալերեց զիս, որ մնամ իր մասնաճիւղին մէջ եւ երբ իմացաւ, թէ ես կ’ուզէի նաեւ տիտղոսի պաշտպանութեան համար հետազօտութիւն մը ընել, մեծ յօժարութեամբ ստանձնեց հովանաւորս ըլլալու պատասխանատուութիւնը եւ ինծի յանձնարարեց նիւթը, որուն վրայ ես երեք տարի աշխատեցայ մինչեւ գիրքիս աւարտը:
Այսպիսով ռէօնթկէնեան բուժման ճիւղին մէջ մէկ տարի մնալուս տեղ մնացի գրեթէ 27 երկար տարիներ, մինչեւ թոշակի անցնիլս: Այդ տարիներուն ընթացքին պաշտպանեցի աւարտաճառս, իբրեւ աւագ բժիշկ դարձայ ուռուցաբանութեան ռէօնթկէնեան բուժման (Radiooncologist) եւ ռէօնթկէնեան ախտաճանաչումի ճիւղերու մասնագէտ:
Մեր հիւանդները քաղցկեղով կը տառապէին, փոքր հասակի կամ տարիքոտ անձեր, ես իրենց կը ծանօթանայի ախտաճանաչման առաջին օրէն սկսեալ, կը հետեւէի իրենց բուժման բոլոր փուլերուն, շատեր յաջողութեամբ կ’աւարտէին իրենց բուժումը եւ յաճախ կու գային ստուգման, հոգեկան մեծ բաւարարութիւն կը զգայի, երբ ստուգման արդիւնքները դրական ըլլային եւ ես հիւանդին ուրախութեան մասնակից կ’ըլլայի:
Իսկ շատերուն ալ կ’ընկերակցէի մինչեւ իրենց կեանքի հանգրուանը, սահման մը, ուր բժշկութիւնը կը դադրէր իր միջոցներով հիւանդութիւնը բուժելէ, ու մեզի կը մնար հիւանդին ընկերակցիլ հոգեպէս դիւրացնելու իր վերջին երթը, ուրկէ այլեւս վերադարձ չկար:
Այդ երթը երբեմն շատ երկար կը տեւէր, իսկ երբեմն ալ շատ արագ: Իմ պարտականութիւնս միայն հիւանդին հոգատարութիւն ընելով չէր սահմանափակուեր․ հիւանդին ընտանիքը, պարագաները, ամուսին կամ զաւակներ ալ պէտք էր գոհացնել, խորհուրդներ տալ եւ մխիթարական խօսքեր գտնել եւ այլն:
Բնակավայրս Ութընրօյթ էր, որ Նիւրնպէրկի հիւանդանոցէն, նայած երթեւեկութեան, ինքնաշարժով մօտաւորապէս կէս ժամ հեռու էր։ Ես ուրախ էի այդ հեռաւորութիւնը ունենալուս համար, որովհետեւ գործէն տուն վերադառնալուս պահուն, ճամբան, օրուան դէպքերը ուղեղիս մէջ դեռ եռուզեռ կ’ընէին, եւ կը փորձէի անոնց ծանրութիւնը թեթեւցնել, տուն հասնելուս պէս պէտք էր այդ բոլորէն անջատուէի, անցնէի մայրական եւ տնային պարտականութիւններս կատարելու գործին, գիշերներն ալ պէտք էր հետազօտական նիւթիս վրայ աշխատէի եւ գիրքը գրելու փորձեր ընէի, որ շատ դժուար էր: Օրուան 24 ժամէն հազիւ 2-3 ժամ կը մնար քնանալու, ան ալ՝ եթէ հերթապահ չէի…
Հակառակ որ աշխատանքս յաջող ընթացքի մէջ էր, զիս կը տանջէր առանձնութիւնը, ազգականներէ, ընկերներէ եւ ընդհանրապէս հայութիւնէ կտրուած ըլլալս: Յաճախ հեռաձայնի լայնածաւալ գիրքերուն մէջ «եան» մասնիկով վերջացող հայկական անուններ կը փնտռէի։ Օր մը, հիւանդանոցին բժիշկներու անուանացանկին մէջ գտայ Սարաֆեան մականունով բժիշկ մը․ ազատ ժամուս փնտռեցի անուանատէրը, գտայ զինք վիրաբուժական բաժնին մէջ, ինքզինքս ներկայացուցի, բժիշկը խնդալով պատասխանեց․ «Բայց կը ներէք,- ըսաւ,- ես պարսիկ եմ»: Հիասթափուած շարունակեցի փնտռտուքս մինչեւ որ օրին մէկը յաջողեցայ հայ մը գտնել․․․:
26 Յուլիս 2022
Արտատպումի պարագային կը խնդրուի նախապէս կապ հաստատել Հայերէն Blog-ի վարչութեան հետ:
Հայերէն blog 